TÜRK KÜLTÜRÜNDE KOMŞULUK VE “KİTAB-I MÜSTAKİM”E GÖRE KOMŞULUĞUN ESASLARI

Abstract

Komşuluk insan ilişkilerinin en önemli parçalarından biridir. Komşular insanın ailesinden sonra sosyal hayatı en fazla paylaştığı kişilerdir. Ortak ihtiyaçlar komşuluğu zorunlu kılmaktadır. Komşuluk ilişkileri sosyal, kültürel, ekonomik özelliklere göre her millette farklı bir yapı sergiler. Türk kültüründe komşu ve komşuluk haklarına özel bir değer verilmiştir. Sözlü ve yazılı kaynaklarda komşulukla ilgili çok önemli bilgiler bulunmaktadır. Bu çalışmada öncelikle Türk kültüründe komşuluk kavramı ve bu kavramın insan ilişkilerindeki yeri hakkında bilgi verilmiş, ardından Millî Kütüphanede bulunan “Kitab-ı Müstakim”e göre komşuluk vazifeleri değerlendirilmiştir. Kitab-ı Müstakim’in 116a-117a varakları arasında komşuluğun esasları üzerinde durulmaktadır. Bu bölümde komşulukla ilgili çeşitli hadisler nakledilmekte, hadisler dışında komşu haklarına dair nasihatler verilmektedir. Kitab-ı Müstakim’de komşu hakkı Tanrı/anne hakkı olarak görülmüş, onlara ikramda bulunmak, hediyeler vermek, tatlı dille ve güler yüzle davranmak gerektiği vurgulanmıştır. Eserde komşuluk ile ilgili verilen bilgiler, Türk kültüründe komşuluk ilişkilerinde uyulması gereken genel kaidelerle örtüşmektedir. Hızla değişen ve dönüşen dünyada komşuluk ilişkilerinde de değişimler gözlenmektedir. Dünya ne kadar değişirse değişsin insanın başkalarına olan ihtiyacı ortadan kalkmamıştır. Günümüzde insan ilişkilerinde meydana gelen problemlerin bir kısmı komşuluk ilişkilerinin zayıflamasının sonucu ortaya çıkmıştır. Komşuluk ilişkilerinin güçlendirilmesi bu problemlerin azalmasına katkı sağlayacaktır.