Karnavalesk Kuramla 2000 Sonrası Türkiye Feminist Hareketini Okumak

Abstract

Mihail Bahtin’in karnaval kültüründen esinlenerek bir edebiyat kuramı olarak oluşturduğu karnavalesk kuram, tarihsel, politik ve toplumsal mücadelelere ait metinleri okumak ve “ötekileştirilenler”in kullandığı direniş strateji ve taktiklerini anlamak için birçok imkân sunmaktadır. Bu araştırmada, Bahtin’in karnavalesk kuramı, bir lens olarak düşünülerek Türkiye’de 2000 sonrası feminist harekete bu lensle bakılmaktadır. Feminist hareketin kullandığı kolektif eylem retoriğinin, karnavalesk kuramın hangi kategorileriyle örtüştüğü, feminist hareketin karnavalesk retoriği hangi saiklerle tercih ettiği, feminist hareketin, karnavalesk retorikle değiştirmek istediği politikların neler olduğu, karnavalesk retoriğin feminist harekete, kamusal alana ve küresel feminist kimliğin oluşumuna neler kazandırdığı araştırılmaktadır. Araştırma, feminist nitel bir metodolojiyle yürütülüp feminist hareketin, feminist mücadeleyi büyütmek ve feminist kolektif kimlik oluşturmak için ürettiği eylemler, söylemler ve metinler, metin analizi yöntemiyle analize tabi tutulmaktadır. Bu analizle feminist karnavalesk bir anlatı oluşturulma çabası, bu araştırmanın hem Türkçe hem de İngilizce literatür içinde özgün değerini ortaya koymaktadır. 2000 sonrası feminist hareketin, karnavalesk kolektif eylem retoriğini, egemen eril düşünce sistemiyle kurulan devlet, siyaset, hukuk, din, iş piyasası, aile ve cinsellik gibi yapısal oluşumlardaki toplumsal cinsiyet rejimlerini yıkmak ve yerine daha adil toplumsal cinsiyet sistemleri oluşturmak, kadınların yaşadığı ayrımcılığı ortadan kaldırmak, eril sembolik sistemlerin karşısında şiddetsiz feminist bir dil oluşturmak, kamusal yaşamda eleştirel bilincin doğmasını sağlamak, eril zihniyetin ürettiği tüm korku ve baskıları savmak, “ötekileştirilmiş” kadın kimliğine alan açmak, kamusal yaşamda yeni bakış açılarını mümkün kılmak, farklı kimliklere sahip kadınlar arasındaki mesafelerin ortadan kalkmasını sağlamak ve yeni bir siyasal iletişim dili oluşturmak için kullandığı görülmektedir.