WORLD AND LANGUAGE: PHILOSOPHICAL ASSESSMENT OF LINGUISTIC RELATIVITY THOUGHT

Abstract

Bu çalışmada dilin, düşünce üzerinde etkili olduğu iddia eden “dilsel görelilik” Humboldt, Sapir ve Whorf’un düşünceleri üzerinden, dil-düşünce ve dil-kültür ilişkisi açısından, felsefi olarak ele alınmaktadır. Humboldt dil-düşünce ilişkisini “eklemlenme” kavramıyla açıklar. Sapir dili düşüncenin kalıbı olarak kabul edip davranışlarla ilişkisini tartışır. Whorf ise dili kültürel bir fenomen olarak görürken; düşüncenin dilsel olduğunu söyler. Dil-kültür ilişkisinde Humboldt’un açıklamalarına dayanan “dünya görüşü” kavramı önemlidir. Sapir kültürel deneyimi, toplum ve kavram açısından değerlendirir. Whorf ise “kavramsal sistemler ve dilbilgisi kuralları” açısından değerlendirir. Dilsel göreliliğe son şeklini veren Whorf’tur. 1960’lı yıllardan sonra konuyla ilgili çok sayıda deneysel çalışma yapılmıştır. Ancak ortak bir sonuca ulaşamamıştır. Dilin düşünceye etkisi ne doğrulanabilmiştir ne de yanlışlanabilmiştir. Dilsel görelilikle ilgili teorik tartışmalarsa hâlâ sürmektedir. Makalede bu tartışmalardan hareketle önce Humboldt, Sapir ve Whorf’un görüşleri açıklanmış ardından görelilik, nesnellik, dilin dünya deneyimine etkisi gibi konular tartışılmıştır.