Cazibe Merkezleri Programı Kapsamındaki İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Düzeyinin MULTIMOORA Yöntemi ile Karşılaştırılması

Abstract

Uluslarin kalkinmasi ve gelismesindeki onemli faktorlerden biri de yatirimlarin ulke geneline rasyonel dagilimidir. Kamu ve ozel kesim yatirimlarina yon verecek kararlarda bolgelerin potansiyel durumlari ve gelismislik duzeyi etkili olacaktir. Gelismislik duzeyinin tanimlanmasi ve degerlendirilmesinde birden fazla boyut ve degisken yer almaktadir. Cok degiskenli durumlarin analizinde cok kriterli karar verme (CKKV) yontemleri etkin cozumler sunabilmektedir. Bu calismada Turkiye Ekonomi Bakanligi tarafindan 2018 yilinda cazibe merkezleri programi kapsamina alinan 23 Ilin sosyo-ekonomik gelismislik duzeylerinin karsilastirilmasi amaclanmaktadir. Yapilan literatur taramasi sonucu CKKV tekniklerinin bu amacla kullanildigi calisma sayisinin oldukca az oldugu tespit edilmistir. Bu nedenle illerin sosyo-ekonomik gelismislik performansinin olculmesi amaciyla Brauers ve Zavadskas (2010) tarafindan gelistirilen bir CKKV yontemi olan MULTIMOORA (Multi Objective Optimization on the basis of Ratio Analysis) teknigi kullanilmistir. Degerlendirme kriterleri olarak Kalkinma Bakanligi tarafindan yayinlanan Sosyo Ekonomik Gelismislik (SEGE) siralamasindaki demografik, istihdam, egitim, saglik, mali, erisilebilirlik, yasam kalite, rekabetci ve yenilikci kapasite indeksleri kullanilmistir. Sonuc olarak, farkli illerin farkli indekslerde ustunluk sagladigi ve MULTIMOORA yonteminin performans olcumu yaninda diger CKKV problemlerinin cozumunde de kullanilabilecek pratik bir yontem oldugu ortaya cikmistir. Ayrica arastirma sonuclarinin, calisma kapsamindaki illere yatirim planlamasinda, karar vericilere isik tutmasi beklenmektedir.