THE INVESTIGATION OF CONSTRUCTION TECHNIQUES AND MATERIAL USAGE OF HISTORICAL STONE BRIDGES IN ANATOLIA AND BALKANS

Abstract

Öz: Amaç: Tarihi köprüler, hem özgün yapım teknikleri, hem de kültürel miras açısından önemlidir. Tarihi köprülerin uzun yıllar yaşatılmaları gerekir. Bu nedenle kullanılan malzeme ve yapım tekniklerinin bilinmesi köprü onarımlarının doğru bir şekilde yapılmasını sağlayacaktır. Bu çalışma ile Anadolu ve Balkanlar’da Roma döneminden Osmanlı döneminin sonuna kadar inşa edilmiş olan köprüler karşılaştırmalı olarak araştırılmıştır. Elde edilen verilerin koruma uygulamalarına kaynak oluşturmaları amaçlanmıştır. Yöntem: Bu çalışmada, konuyla ilgili makaleler, kitaplar ve arşivlerden yararlanılmıştır. Roma döneminden Osmanlı döneminin sonuna kadar köprülerin tarihsel süreçleri, geçirdikleri değişimler, kullanılan malzeme özellikleri, yapım teknikleri ve strüktürel durumları araştırılmıştır. Bulgular: Köprülerde her dönemin kendine özgü özellikleri olduğu tespit edilmiştir. Roma dönemi köprü yapımında kullanılan ahşap kazık sistemi ve demir bağlantı elemanlarının kullanımı Selçuklu ve Osmanlı dönemi köprülerinde de görülmektedir. Ayrıca yakın dönem köprülerinde hem taş boyutlarının küçüldüğü; hem de taş işçiliklerinin azaldığı görülmüştür. Sonuç: Roma döneminden Osmanlı döneminin sonuna kadar tarihi taş köprülerin yapım teknikleri ve malzeme özellikleri incelenmiştir. Yapılan araştırmalar köprülerin yapımında rasyonel çözümlerin uygulanılması sebebiyle köprülerin günümüze kadar gelebildiklerini göstermiştir. Ahşap malzeme kullanımı ve ayrıca ağırlık yüklemeleri sonucunda kayma gerilmelerinin azaltılmış olması da deprem etkilerine karşı olumlu katkılar sağlamıştır. Demir eleman kullanımı kemerler ve temellerin sağlam kalmalarını sağlamıştır.