Homojen Dolgu Baraj Yıkılması Üzerine Deneysel Bir Çalışma

Abstract

Baraj yıkılması sonucu oluşacak taşkın hareketinin belirlenmesi, baraj mansabında herhangi bir yerleşim yeri olması durumunda, tehlikenin saptanması açısından önemli ve gerekli bir çalışmadır. Taşkın hareketi sonucu oluşan suyun hareketinin yanında aynı zamanda sediment taşınımı da toprak dolgu barajlar için incelenmesi gereken önemli bir konudur. Yapılan bu çalışmada homojen yapılı toprak dolgu baraj yıkılma problemi deneysel olarak ele alınmıştır. Dikdörtgen kesitli açık kanalda toprak dolgu barajın su aşması ile yıkılması sonucu taşkın dalgasının mansap boyunca yayılması ve taşkın sonucu mansap boyunca yayılan sediment taşınımı incelenmiştir. Baraj gövdesinde medyan dane çapı D50 = 0,441 mm olan malzeme kullanılmıştır. Toprak dolgu baraj gövdesini 20×20 cm’lik tahta plaka üzerine 1,5 kg ağırlığın yaklaşık 20 cm yükseklikten 10 kez düşürülmesi ile sıkıştırılmıştır. İki katman halinde bir katman 10 cm, diğer katman 14 cm kalınlığındaki sediment serilmiş ve sıkıştırılarak baraj kret genişliği 58 cm, baraj genişliği 106 cm, baraj yüksekliği 24 cm olarak şekilde baraj gövdesi hazırlanmıştır. Kanal boyunca 2 adet kamera ile sedimentin alansal yayılımı belirlenmiştir. Deney sonunda alınan ölçümler ile yıkılma sonrası sediment derinlik profili elde edilmiştir. Sediment maximum yayılma uzunluğu 631 cm, maximum yayılma genişliği ise 139 cm ölçülmüştür. Maksimum sediment kalınlığı ise en yüksek 20,8 mm ölçülmüştür.