Vergi Denetimlerinin Kayıt Dışı Ekonomiyi Önlemedeki Rolü Üzerine Bir Uygulama

Abstract

Günümüzde büyüklüğü değişmekle beraber hemen her ülkede görülen kayıt dışı ekonomiyi minimum seviyeye getirebilmek önemli ekonomik ve mali amaçlar arasında yer almaktadır. Bu durumun başlıca sebepleri arasında, kayıt dışı ekonominin vergisel boyutu gelmektedir. Bu noktada da kayıt dışı ekonomi ile mücadele için kullanabilecek araçların başında gelen vergi denetimleri önem kazanmaktadır. Çalışmada, Türkiye’deki vergi denetimlerinin kayıt dışı ekonomiyi önlemedeki rolünü ortaya koyabilmek ve vergi denetimleri ile kayıt dışılığın nasıl minimum seviyeye getirileceğini tespit edebilmek için vergi denetim elemanlarıyla bir anket uygulaması yapılmıştır. Bu kapsamda, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda görev yapan 405 vergi müfettişine anket uygulanmıştır. Anket sonuçlarına göre vergi yükünün fazla olmasının kayıt dışı ekonomiyi artırdığı, vergi kaçakçılığına ilişkin cezaların yeterince caydırıcı olmadığı ve sık sık yapılan vergi aflarının vergi kaçakçılığını ve kayıt dışı ekonomiyi artırdığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Bunların yanı sıra her sektörde kayıt dışılık farklı olduğundan kayıt dışılığın yüksek olduğu sektörlere özel denetim tekniklerinin geliştirilmesi ve toplumsal farkındalığın oluşturması için eğitim yoluyla vergi bilincinin oluşturulması gerektiği katılımcılar tarafından vurgulanan konular olarak ön plana çıkmıştır.