Sudan’da ‘Türkiye Devrinde’ Türklerin Sudan'ın Gelişmesine Katkıları (1821-1885)

Abstract

Bu çalışma, Türklerin 1821 yılında Sudan'a hâkim olmalarından itibaren, burayı geliştirmek için gösterdikleri çabaları inceleyerek bu konuya ışık tutmayı amaçlamaktadır. Bu faaliyetler Sudan'ın siyasi sınırlarının çizilmesi, siyasi ve idari koşullara dikkat edilerek düzenlemeler yapılması ve ülkenin Türkler tarafından kurulan başkenti Hartum'dan yönetilen modern bir idari sistem altında ülkenin birliğinin sağlanması gibi hususlar ile temsil edilmektedir. Hükümet görevlerinde yer alabilecek Sudanlıların temini konusuyla bağlantılı olarak modern eğitim de bu devirde başlatıldı. İncelenen devirde tarım sektörüne önem verilmiş, modern tarım makineleri getirilmiş ve Sudanlılar bu konuda eğitilmiştir. Hayvancılığın gelişimi, yeni doğan yavruların korunması ve iyileştirilmesi, endüstrinin gelişmesi yine bu devre dairdir. Özellikle nehir taşımacılığı ile ilgili gemi imalatı Nil Nehri kaynaklarının keşfi ve kullanılmasına önemli katkıda bulunmuştur. Demiryolları, telgraf ve posta bu dönemde tanındı, modern ulaşım araçları hem iç hem de dış ticaretin genişlemesine katkıda bulundu. Matbaa ilk kez Sudan'da bu dönemde tanındı. Türklerin Sudan'daki faaliyet ve katkıları, bu alandaki başarılar muhtelif siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel yönleri içermekte ve etkileri günümüze kadar devam etmektedir. Bu durum bugün Sudan-Türkiye ilişkilerinin gücüne tanıklık etmekte ve geleceğine dair de bir zemin oluşturmaktadır.