Unia kalmarska a unie-polsko-litewskie cz.2 - podstawy prawne i dalsze losy obu związków państwowych

Abstract

Celem autorów jest zwrócenie uwagi na potrzebę kontynuacji badań porównawczych unii polsko-litewskich z unią kalmarską. Pierwsza część artykułu zawiera przede wszystkim uwagi na temat genezy powstania i początków tworzenia tych związków państwowych. Przedmiotem porównania są m.in. czas i przyczyny ich powstania oraz okoliczności ich zawarcia, a także etapy rozwoju społecznego, politycznego, prawnego i instytucjonalnego państw je tworzących (cz. 1). W drugiej części autorzy skupili się na skrótowym przedstawieniu dalszych dziejów i późniejszych przeobrażeń charakteru tych związków oraz analizie aktów założycielskich (cz. 2). Kwestie te zostały zaprezentowane przede wszystkim w ujęciu komparatystycznym z uwzględnieniem wzajemnych różnic i podobieństw obu unii. Do zasadniczych – zdaniem autorów – problemów badawczych, mogących stać się przedmiotem badań komparatystycznych, należy zaliczyć m.in. próbę porównania i oceny sporów, jakie wśród historyków wywołała z jednej strony interpretacja łacińskiego terminu applicare, z drugiej zaś ważność i znaczenie aktu unijnego zawartego w Kalmarze i jego relacji z aktem homagialnym. Tematem badań porównawczych mogą być także dalsze losy obu unii ze szczególnym uwzględnieniem rywalizacji między państwami związkowymi oraz skutków, jakie ta rywalizacja przyniosła. Zdaniem autorów celowa byłaby również kontynuacja badań rozpoczętych przez Zenona Huberta Nowaka nad współpracą obu unii, z tym zastrzeżeniem, że badania te powinny dotyczyć zwłaszcza okresu pominiętego przez Nowaka, a więc do 1411 i po 1425 roku. Wydaje się, że celowe byłoby udzielenie odpowiedzi na pytanie, dlaczego oba związki państwowe nie wykorzystały swojego potencjału militarno-gospodarczego i nie podjęły szerszej współpracy, a także przedstawienie wpływu obu unii na współczesne relacje państw wchodzących w ich skład.