Dom i Świątynia Jerozolimska jako dwa archetypy chrześcijańskiej architektury sakralnej

Abstract

Dla większości religii znakiem boskiej obecności, sacrum, jest świątynia. Budynki świątynne poprzez swoją formę, układ funkcjonalno-przestrzenny, usytuowanie czy wystrój, od samego początku niosły wiele symbolicznych znaczeń i komunikowały transcendentalne skojarzenia. Świątynia jest także podstawowym przejawem architektury sakralnej, której rozwój wiązał się ze złożonymi przemianami na wielu płaszczyznach. Chrześcijańska architektura sakralna posiada dwa archetypy, których cechy wspólne, w połączeniu z myślą teologiczną zawartą w tekstach biblijnych i patrystycznych oraz czynnikami historycznymi, doprowadziły do wyewoluowania kolejnych form świątynnych budynków. Pierwszym z nich jest dom mieszkalny, a drugim Świątynia Jerozolimska. To właśnie one leżą u źródeł rozwoju chrześcijańskiej architektury sakralnej. Tekst artykułu, odnosząc się do obydwu archetypów, przedstawia genezę świątyni chrześcijańskiej oraz sygnalizuje jej pierwsze formy, którymi były domus ecclesiae, a także domy modlitwy – pierwsze wolno stojące, autonomiczne budynki kościelne. Tekst stanowi jednocześnie przyczynek do dalszych, pogłębionych badań w tej tematyce.