THE CONSTRUCTION AND GEOMETRIC ANALYSIS OF MAIN IWAN SPIRAL CENTERED FLAT VAULT OF DIVRIGI HOSPITAL

Abstract

Öz: Amaç: Divriği Ulu Cami ve Şifahanesi sahip olduğu taş tonoz tipolojileri ile Anadolu’da bilinenlerin en eskisini temsil etmektedir. Bu tonozların en gözle görülür geometrik özelliği, kenarlar üzerindeki ısrarıdır; bu, bazı durumlarda tonozun her bir çeyreği için şaşırtıcı olarak 6 kenara ulaşana kadar çoğalır. Kenar sayısı en fazla olan tonoz (altı kenarlı), Divriği Şifahanesi ana eyvanını örtmektedir. Özellikle, düzgün olmayan sekizgen merkezinde yer alan düz spiral parçası, onu diğerlerinden ayıran ve daha derin bir geometri bilgisi gerektiren yapısı sayesinde, özel bir alanın örtüsü olarak tasarlandığını kanıtlar niteliktedir. Burada çalışmanın hedefi Divriği Şifahanesi ana eyvan tonozunun geometrik yapısını incelemektir. Yöntem: Madrid “Taller de Construcción Gótica” (Gotik İnşa Atölyesinde)da kabul edilen hipotez üzerinden tonozun olası yapım prosedürü varsayımları yapılarak küçük bir modeli inşa edilmiştir. Bulgular: XIII. yüzyıl Anadolu’sunda spiral yapılı tonozlardan biri yine aynı yapının üst katında, diğeri Aksaray Sultan Han’ında, sonuncusu ise Sivas Buruciye Medresesinde karşımıza çıkmaktadır. Toplamda dört örnekten, ikisinin Divriği Şifahanesi’nde bulunması, bütün yapıda olduğu gibi onun istisnai karakterini doğrular niteliktedir. Sonuç: Madrid’deki yeniden yapılandırma deneyimi sırasında geliştirilen hipotezin doğru olması durumunda, Divriği Ulu Cami ve Şifahanesi’nin spiral merkezli altı kenarlı tonozunun, aynı yüzyıl içerisinde inşa edilmiş spiral yapılı diğer tonozlara öncülük ettiği düşünülebilir.