SECURITY IN THE PERSPECTIVE OF CRITICAL STUDIES

Abstract

Celem artykułu jest wyjaśnienie istoty krytycznych studiów nad bezpieczeństwem, dookreślenie ich specyfiki, a także zweryfikowanie użyteczności poznawczej tego paradygmatu. Odwołano się do dorobku najważniejszych przedstawicieli badanego nurtu teoretycznego, jak również komentarzy tego w polskich publikacjach naukowych. Ponieważ badana problematyka dotyczy teorii bezpieczeństwa, to w pracy nad artykułem zastosowane zostały metody ogólnoteoretyczne, jak analiza, definiowanie, porównanie, synteza i wnioskowanie. Wyjaśniono najważniejsze cechy krytycznych studiów nad bezpieczeństwem, za jakie uznaje się nietradycyjną formę podejścia badawczego oraz duże nastawienie praktyczne i normatywne. Odniesiono się do postpozytywistycznych tendencji w rozwoju naukowym. Wskazano na szerokie i wąskie rozumienie teorii krytycznych w nauce. Szczegółowo przeanalizowano cechy krytycznych studiów nad bezpieczeństwem, odrębnie odnosząc się w tym kontekście do zagadnień sekurytyzacji i emancypacji. Wyjaśniono ich wpływ na dowartościowanie postrzegania bezpieczeństwa z perspektywy ludzkiej, co znalazło zastosowanie m. in. w koncepcji human security. Przedstawiono dokonania najważniejszych przedstawicieli i szkół teoretycznych z perspektywy krytycznej w zakresie studiów nad bezpieczeństwem. W podsumowaniu zestawiono najważniejsze zarzuty formułowane wobec krytycznych studiów nad bezpieczeństwem oraz starano się wykazać zalety tego paradygmatu. Sformułowano postulaty związane z wymogami krytycznego myślenia w nauce.