The possibilities of wetland preservation within the depression cones of limestone and marl mines at Leśnica-Małogoszcz and Bukowa in the circumstances of deepening the level of exploitation

Abstract

Abstract The possibilities of wetland preservation within the depression cones of limestone and marl mines at Leśnica-Małogoszcz and Bukowa in the circumstances of deepening the level of exploitation. As a result of enlarging the depth of exploitation of raw rock material deposits of marl and limestone at Leśnica-Małogoszcz (Przedborsko- Małogoskie Range - Świętokrzyskie Voivodeship), initially to the level of +215 m a.s.l. and then +200 m a.s.l., a mine depression cone will develop, which may threaten the existence of wetlands included in the Natura 2000 network. The wetlands are present in the pre-gorge section of Łososina river flowing through Grząby Bolmińskie and Gnieździskie Hills, at the mouth section of its hydrometrically ungauged tributary - the Wrzosówka river. In the study there has been demonstrated the possibility of preserving the current state of moisture content of the habitats which exist here, taking into account the quantitative characteristics of the components of water cycle and morphological conditions. The analysis of water resources has shown that under the conditions of a functioning mine depression cone, they will be sufficient to supply endangered wetlands and enable their irrigation. The solutions of an ecohydrological character have also been put forward which would compensate the loss of water in the area within the open-pit mine depression cone. This would require the construction of dams (e.g. artificial rapids) in the Wrzosówka river bed and a system of ditches at the bottom of its valley. Streszczenie Możliwości zachowania terenów podmokłych w zasięgu lejów depresyjnych kopalni wapieni i margli Leśnica-Małogoszcz oraz Bukowa w sytuacji pogłębiania poziomu eksploatacji. W wyniku powiększania głębokości eksploatacji surowców skalnych złoża margli i wapieni Leśnica- Małogoszcz (Pasmo Przedborsko-Małogoskie - województwo świętokrzyskie), najpierw do poziomu +215 m n.p.m., a następnie +200 m n.p.m., rozwinięciu ulegnie lej depresji. Może on zagrozić istnieniu obszarów podmokłych wchodzących w skład sieci Natura 2000, położonych w jego zasięgu. Podmokłości te występują w strefi e przedprzełomowej rzeki Łososiny przez Grząby Bolmińskie i Wzgórza Gnieździskie, w ujściowym odcinku jej niekontrolowanego hydrometrycznie dopływu - Wrzosówki. W pracy wykazano możliwość zachowania obecnego stanu uwilgotnienia istniejących tu siedlisk naturowych, z uwzględnieniem charakterystyk ilościowych elementów składowych obiegu wody oraz uwarunkowań morfologicznych. Analiza zasobów wodnych wykazała, że w warunkach funkcjonującego leja depresyjnego będą one wystarczające do zasilania zagrożonych obszarów podmokłych i umożliwią ich nawodnienie. Zaproponowano również rozwiązania o charakterze ekohydrologicznym, które rekompensowałyby ubytki wody na tym terenie w obrębie leja depresyjnego kopalni odkrywkowej. Wymagałoby to wybudowania urządzeń piętrzących (np. próg-bystrotok) w korycie Wrzosówki oraz systemu rowów irygacyjnych w dnie jej doliny.