HZ. ALİ’YE AİT YÜZ SÖZÜN MANZUM BİR TERCÜMESİ: MAKĀLÂT-I HAZRET-İ ESEDÜ’LLÂHİ’L-GĀLİB ALÎ BİN EBÎ TÂLİB

Abstract

Tanınmış Arap âlim ve yazarlarından Câhız’ın (ö. 869) Hz. Ali vecizeleri arasından seçerek derlediği “Mie Kelime”(Yüz Cümle)’nin, Reşîdüddîn Vatvat (ö. 1177) tarafından Harizm şahlarına ithaf edilmek üzere Farsçaya çevrilip kısaca açıklandığı bilinmektedir. Daha ziyade “Sad-Kelime-i Hazret-i Alî” adıyla anılan bu yüz söz, Türk âlim, şair ve yazarları tarafından da alâkayla karşılanmış olup 14 veya 15. asırdan itibaren defalarca tercüme ve şerh edilmiştir. Sad Kelime’nin hangi tarihte ve kimin tarafından tamamlandığı belli olmayan birtakım tercüme ve şerhlerine de rastlanmaktadır. Dış kapağında Makālât-ı Hazret-i Esedü’llâhi’l-Gālib Alî bin Ebî Tâlib ismiyle adlandırılan eser de Sad-Kelime-i Hazret-i Alî’nin mütercimi ve tercüme zamanı kesin olarak bilinmeyen tercümelerinden biridir. Sonundaki ketebe kaydından metnin Nâmî el-Horasânî diye meşhur biri tarafından 1 Muharrem 952 (15 Mart 1545) tarihinde yazıldığı belirtilmekle beraber anılan ismin mütercim mi yoksa müstensih mi, tarihin de tercüme mi istinsah tarihi mi olduğu kesin olarak anlaşılamamaktadır. Nâmî’nin mahlas olabileceği ve tanındığı manasındaki kayıt düşünülürse, Arapça sözleri tercüme eden kişi olması muhtemel görünmektedir. Mütercimin ikişer beyitle tercüme ettiği 94 vecizeden 90’ı, Hz. Ali’ye nisbet edilen Sad Kelime’de bulunmakta; dördü ise Nesrü’l-leâlî isimli derlemede yer almaktadır. Bu yazıda bahis konusu tercüme, tanıtılıp incelendikten sonra Latin asıllı harflere ve günümüz Türkçesiyle nesre çevrilerek sunulmuştur.