ULUSLARARASI HUKUK ÇERÇEVESİNDE KANAL İSTANBUL’DAN OLASI GEÇİŞ REJİMLERİ VE MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ AÇISINDAN TAŞIDIĞI RİSKLER

Abstract

Kanal İstanbul projesiyle, İstanbul boğazına paralel ve alternatif bir suyolu açılması planlanmaktadır. Gerçekleşmesi halinde açılacak kanaldan geçişlerin ücretli olması öngörülmektedir. Montrö Boğazlar Sözleşmesi kapsamında İstanbul Boğazından geçiş rejimi zararsız geçişe benzeyen sui generis bir rejimdir ve ücretsizdir. Kanalın açılması ve gemilerin kanalı kullanmaya zorlanması Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin varlığını tehlikeye atacak niteliktedir. Ayrıca sözleşmeye taraf devletler, kanal sebebiyle “rebus sic stantibus” ilkesi çerçevesinde sözleşmenin feshini veya tadilini talep edebilir. Özellikle Rusya-Ukrayna savaşındaki gelişmelerde de görüldüğü üzere, Türkiye’nin ve Karadeniz’in güvenliğini önceleyen Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin korunması uluslararası toplumun çıkarınadır. Makalede, Kanal İstanbul projesinin Montrö Sözleşmesi açısından taşıdığı riskler ve kanaldan geçiş rejiminin sözleşmeye uygun olması amacıyla nasıl düzenlenebileceği ele alınacaktır.