Yayımlanmış Şer’iyye Sicillerinde Hanım Unvanı Taşıyan Kadınlar

Abstract

Osmanlı Devleti’nde şer’i mahkemelerde verilen kararların kayıt altına alındığı defterlere şer’iyye sicili ya da kadı sicili denilmektedir. Sicillerde mahkemeye konu olan kişilerin isimleri ve unvanları yer almaktadır. Bu unvanlar, kişilerin toplumdaki statüsünü göstermeye yardımcı olmaktadır. Bu çalışma kapsamında, sicillerde hanım unvanına sahip kadınlar tespit edilmiştir. Hanım unvanı; saygınlık belirten bir kelime olup, bir kadının Osmanlı toplumundaki statüsünü göstermektedir. Sicillerde yer alan bin yüz otuz yedi hüküm incelenerek hanım unvanına sahip bin iki yüz dokuz isme ulaşılmıştır. Hangi isimlerin sıklıkla geçtiği tespit edilerek yüzyıllar içindeki toplumsal değişimin kadın isimleri üzerindeki etkisi ele alınmıştır. Elde edilen bulgular neticesinde sicillerde yer alan kadınların hanım unvanını taşımasının sebeplerine yer verilmiştir. Bu unvanı taşıyan kadınların, babaları ya da kocaları toplumda veya devlet içinde saygın konumda bulunan kişiler olmuşlardır. Saygın bir statüde bulunan kimsenin kızından veya karısından “hatun” unvanıyla değil, “hanım” unvanıyla bahsedilmesi dikkat çekici bir husustur. Hanım unvanına sahip kadınların taşıdıkları isimler Osmanlı Devleti’nin toplumsal yapısı hakkında bilgiler vermektedir. Bu makalede, kadınların hanım unvanına sahip olmasının Osmanlı toplumunda statü sahibi olabilmelerinin neye tekabül ettiğine dair yeni bir açılım sağlanması hedeflenmektedir.