KATOLİKLİK-ORTODOKSLUK ÇATIŞMASI ÇERÇEVESİNDE UKRAYNA’NIN JEOPOLİTİĞİ

Abstract

Oz Michael Mann tarafindan toplumsal iktidar kaynaklari ideolojik, ekonomik, askeri ve politik olmak uzere dort kategori altinda degerlendirilmistir. Calismada ideolojik iktidar kaynaklarindan biri olan din kurumunun gecmisten bugune Slav dunyasinin Katoliklik-Ortodoksluk temelli bolunmuslugundeki rolune deginilmistir. Dogu Avrupa ve Baltik bolgesinde gecmisten bugune kadar suregelen catismalara eslik eden dinsel soylemin varligi, ulkesel sinirlarin belirlenmesi ve toplumlarin orgutlenmesinde bolgesel gucler icin mesruiyet kaynagi olagelmistir. Temel olarak Ukrayna topraklari uzerinde Rusya ve Polonya arasinda jeopolitik nedenlerden dolayi cereyan eden bu mucadeleye, Katoliklik-Ortodoksluk temelli bir mezhepsel karsitlik iliskisi uzerinden dinsel bir soylem eslik etmistir. Boylesi bir mezhepsel karsitlik surecinin olusmasinda, iki Slav ulusu olarak Ruslarin ve Polonyalilarin Hiristiyanligin farkli mezheplerine iltisak etmeleri sebep olmustur. Bunun sonucu olarak da Dogu ve Bati Slavlari arasinda gunumuze kadar varligini surdurecek olan ve telifi zor gorunen bir mezhepsel karsitlik olusmustur. Calismada ayrica bu mezhep temelli karsitlik iliskisi Slav hukuku ya da toresi anlamina gelen “pravoslavie” kavrami isiginda analiz edilmistir. Bunun disinda Polonya ve Rusya devletlerinin Ukrayna cografyasina hâkim olma mucadelesine bakildiginda her iki siyasi birimin de Hiristiyanlik inancinin farkli mezheplerine iltisak etmelerinin onemli donum noktalarini olusturdugu gorulmektedir. Dolayisiyla calismanin zaman araligini Polonya Krali I. Mieszko’nun (966) ve Rus Knezi Vladimir’in (988) paganliktan Hiristiyanliga iltisak ettikleri tarih ile Ukrayna topraklarinin Rusya’ya baglandigi 1654 tarihli Pereslav Antlasmasi’na kadar olan donem teskil etmistir.