De emotionele beleving van kwalitatief onderzoekers bij onderzoek naar kwetsbare groepen en gevoelige thema’s

Abstract

Een kwalitatief onderzoeker gaat tijdens het veldwerk een diepgaande en vaak langdurige band aan met de deelnemers, doelgroep of informanten1 (Lincoln & Guba, 1985). Typisch voor kwalitatief onderzoek is de aandacht voor de subjec‐ tieve leefwereld van mensen om te begrijpen op welke manier deze mensen hun wereld of een bepaalde gebeurtenis interpreteren en betekenis geven en reageren op deze interpretatie en betekenis (Hammersley, 2013; Mortelmans, 2013). Een gevolg hiervan is dat kwalitatief onderzoekers tijdens het werk geconfronteerd kunnen worden met emoties, vooral wanneer kwetsbare personen of gevoelige onderwerpen onderzocht worden (Butler, Copnell & Hall, 2019; Gilbert, 2000; Mazzetti, 2018). Naast kenmerken van de onderzoekspopulatie en/of het onder‐ zoeksthema kunnen ook kenmerken van onderzoekers, zoals hun eigen ervarin‐ gen of hun sociaal-culturele context, van invloed zijn op hun emotionele beleving van kwalitatief onderzoek (Johnson, 2009; Robben & Nordstrom, 1995). In gezondheidsberoepen wordt erkend dat gezondheidswerkers (bijvoorbeeld ver‐ pleegsters en therapeuten) tijdens hun werk geconfronteerd kunnen worden met emoties, en dat daarom copingvaardigheden en zorg hierbij noodzakelijk zijn (Riley & Weiss, 2016). In de academische wereld blijft positivistisch rationeel denken echter overheer‐ sen, zij het dat onder invloed van de feministische onderzoekstraditie meer aan‐ dacht is ontstaan voor de emotionele ervaringen van de onderzoeker tijdens het veldwerk. Intussen pogen onderzoekers uit verschillende wetenschappelijke disci‐ plines het gebrek aan aandacht voor emoties in de academische wereld op de agenda te plaatsen, vooral binnen de brede kwalitatieve onderzoekstraditie (Beyens, 2013; Davies, 2010; Gilbert, 2000; Holland, 2007; Kleinman & Copp, 1993; May & Perry, 2017; Mazzetti, 2018; McGarrol, 2017; Pollard, 2009; Wid‐ dowfield, 1999). Onderhavige onderzoekers voerden zelf kwalitatief onderzoek uit naar kwetsbare populaties en gevoelige onderwerpen. Gwen Herkes heeft in het kader van haar doctoraatsstudie een kwalitatieve studie uitgevoerd rond slachtofferschap in een context van migratie en mensensmokkel. Hierbij heeft zij 61 asielzoekers en