Seyfeddin Âmidî'ye Göre, İhbât ve Tekfir

Abstract

ÖZ: Kelâmî problemlerin yaşanan siyasal ve sosyal olayların ardından bu sorulara cevap bulmak maksadıyla farklı düşünce guruplarının getirmeye çalıştıkları çözümler şekillenmeye başlanmıştır. Müslüman toplumunda cereyan eden hadiselere Hâricîler, Mu’tezile ve Mürcie gibi fırkaların her birisinin kendisine has bir yaklaşımı olmuştur. Doğal olarak Ehl-i Sünnet olarak kendilerini ifade eden düşünce taraflarının da her konuyla ilgili değerlendirmeleri farklı olmuştur. Erken tarihten itibaren Müslüman toplumunda tartışılan konulardan biri de Müslüman olduğunu söylediği halde işlediği kötü ameller sonucu inanç açısından nasıl tanımlanacağı hususudur. Tarihsel olarak bu konuya yaklaşım biçimi farklılık göstermiştir ve her mezhep kendi yöntemi doğrultusunda ihbât ve tekfir olarak ifade edilen konu başlığını tartışmışlardır. Söz konusu problem Mu’tezile’in öne sürdüğü kelâmî prensipler akabinde kelam ilminde tartışılmıştır. Bu sebebe binaen ihbât ve tekfir meselesi onlarla özdeşleşmiştir. Bu doğrultuda özellikle Cübâîlerin “muvazene” tezindeki tartışmaları bu konunun önemli kısmını teşkil etmektedir. İhbât ve tekfir tezi, bir Müslümanda aynı anda hem iyilikler hem de kötülükler bulunduğunda nasıl bir çözüme gidileceğine dönük olan bir formüldür. Bu çalışmada müteahhirin kelamın önemli temsilcilerinden birisi olan Seyfeddin Âmidî’nin konuyla ilgili düşünceleri ve bazı kelam ekollerine yaptığı tenkitler incelenecektir.