Çankırı Ağızları ile Batı Grubu Türk Lehçelerinin Ortak Özellikleri

Abstract

Dil bilimi terimi olarak ağız, “bir dilin veya lehçesinin sınırları içinde, belli bölge ve topluluklara özgü sözlü anlatım yollarının bütünü” şeklinde tanımlanmaktadır. Anadolu ağızları, Türk dilinin tarihī ve bugünkü lehçelerinin dil özelliklerini barındıran önemli veri kaynaklarıdır. Ağız bölgelerinin dil özelliklerinin belirlenmesi ve farklı lehçelerle benzerliklerinin ortaya konulması, dilde zaman içerisinde meydana gelen gelişme ve değişmeleri göstermesi açısından önem arz etmektedir. Son yıllarda ağızlar üzerine yapılan çalışmaların çoğaldığı görülmektedir. Ancak Çankırı ili ve yöresi ağızları ile ilgili yapılan çalışmaların sayısı çok fazla değildir. Bu makalede, Çankırı ağızlarının Türkiye Türkçesi ağızları arasındaki yeri inceleme dışında bırakılarak bugünkü Batı Grubu Türk lehçelerinden Gagavuz Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi ve Türkmen Türkçesiyle ortak özellikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Tespit edilen benzerlikler, örneklerin yanına ilçe ve lehçe adları yazılarak gösterilmiştir. Çankırı ili ve yöresi ağızları ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz varlığı özellikleri açısından Batı Grubu Türk lehçelerinden daha çok Azerbaycan Türkçesiyle benzerlikler göstermekle birlikte Gagavuz ve Türkmen Türkçesiyle de benzer özellikler taşımaktadır.