Geneza Trybunału Apelacyjnego przy Wikariacie Miasta oraz ewolucja zasad jego funkcjonowania w świetle chirografu papieża Franciszka z 8 maja 2018 roku.

Abstract

Dnia 8 maja 2018 r. papież Franciszek swoim chirografem zdecydował o likwidacji Trybunału Apelacyjnego istniejącego przy Wikariacie Miasta. Sygnatura Apostolska, w przepisach wykonawczych, ustaliła datę 1 września 2019 r. jako dzień, od którego Rota Rzymska stała się pierwszym forum odwoławczym dla wszystkich trybunałów, od których wyroków do tamtej chwili można było wnieść odwołania do Trybunału Apelacyjnego przy Wikariacie Miasta. Artykuł przedstawia genezę i ewolucję Trybunału Apelacyjnego oraz zasad jego funkcjonowania, począwszy od reformy Piusa X, który swoją konstytucją apostolską Etsi nos z 1 stycznia 1912 r. dokonał pierwszej kompleksowej reformy struktur Wikariatu Miasta, poprzez reformy kolejnych papieży, którzy reorganizowali sposób wnoszenia apelacji od wyroków pierwszej instancji wydanych przez Trybunał Wikariatu. W tę działalność wpisują się: Pius XI z kompleksową reformą sądownictwa we Włoszech (motu proprio Qua cura 1938 r.), Pius XII, który reskryptem Sekretariatu Stanu z 16 października 1954 r. powołał do istnienia przy Wikariacie Miasta odrębny Trybunał Apelacyjny, Paweł VI, który konstytucją apostolską Vicariae potestatis in Urbe w 1977 r. zlikwidował go, i wreszcie Jan Paweł II, który w tej materii interweniował dwukrotnie – w 1987 r., przywracając do istnienia Trybunał Apelacyjny, i w 1998 r., dokonując kompleksowej reformy Wikariatu Miasta. Fakt okresowej kontrakcji stanowi niemalże stały element historii Trybunału Apelacyjnego. Istnieje zatem możliwość, że proces poszukiwania jak najlepszych rozwiązań gwarantujących sprawną administrację sprawiedliwości w odniesieniu do wiernych diecezji rzymskiej, który jest przejawem troski duszpasterskiej jej biskupa, może doprowadzić do ponownego rozważenia przywrócenia tego organu sądowniczego.