Bir Toplumsal Hafıza İnşa Unsuru Olarak Ziya Gökalp’in Kültürel Ulusçuluk Yaklaşımı

Abstract

Bir ulus devlet olarak Türkiye birçok kültürün beraber yaşadığı ancak kimi zaman politik olarak sorunlarla karşılaştığı bir ülkedir. Modernizmin tüm dünyada yol açtığı etnik ve kültürel temelli problemler, daha yeni bir süreç olarak postmodernist çerçevede artık tartışılmaya başlanmıştır. Türkiye’nin hali hazırda tartışmakta olduğu bu konu farklı taraflarca etnik, kültürel ya da dinsel temelli çözüm önerileriyle gündemde her zaman yer almaktadır. Çalışmamızda, imparatorluk sonrası kurulan Cumhuriyet içerisinde de bu problemleri gören ve bir çözüm önerisi olarak Ziya Gökalp tarafından “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” olarak idealize edilen düşünce örgüsü yeni kurulmuş bir cumhuriyetin toplumsal hafıza inşasının bir unsuru olarak ele alınmaktadır. Cumhuriyet büyük bir imparatorluk bakiyesine sahip olmasına rağmen Ziya Gökalp’in kültürel milliyetçilik olarak kavramsallaştırdığı ve cumhuriyetin toplumu optimum bir noktada birleştirmesini beklediği bu düşünce ile, süreklilik arz eden ancak yeni bir yapılanma ile kırılmalar yaşayan toplumsal hafızayı da kültürel milliyetçilik üzerinden şekillendirmektedir. Etnik temelli bir çözümden kültürel paydaşların gözetildiği bir çözüm ortaya konmaktadır. Dolayısıyla Ziya Gökalp’in ulusçuluğunun da etnik temelli olmaktansa kültürel olması toplumsal hafızanın kültürel nosyonlar üzerinde inşa edilmesine olanak sağlamaktadır.