Dış Ticaret Kontrolünde Kontenjan Usulü ve İktisadi Hayata Etkisi

Abstract

Lozan Antlaşması’nın Türk dış ticareti üzerinde getirmiş olduğu kısıtlamaların 1929 yılı itibariyle son bulmasıyla, Cumhuriyet idaresi dış ticarette bağımsız ve etkin kararlar almış, yine aynı yıllarda Dünya Ekonomik Buhranının sebep olduğu artan dış ticaret açığını kontrol altına alacak düzenlemeleri hayata geçirmeye çalışmıştır. En önemli tedbirlerden biri de 1931’de 1873 sayılı kanunla uygulamaya konan Kontenjan Usulü’dür. Dış ticaret üzerindeki müdahaleler 1933’den 1938’e kadar ithalatın yapısı değişirken, 1930’lardan itibaren Türkiye dış ticaret fazlası vermiştir. Ancak Kontenjan ve Takas Usulü, yurtiçinde gelişmekte olan ticaret ve sanayi kesimini zarara uğratmıştır. İthalatı yapılan hammaddelerin kısıtlanmasının yanı sıra usuldeki aksaklıklar, üretimin azalması sonucunu doğurmuş, oluşan belirsizlik ortamı, ticari faaliyetlerin aksamasına sebep olmuştur. Çalışmanın amacı; 1930’lu yıllarda dış ticaret üzerindeki korumacı tedbirlerden Kontenjan ve Takas Usulü’nün, iç piyasada ticaretten sanayiye her türlü iktisadi kesim üzerindeki etkilerinin incelenmesidir. Alanyazın dışında, döneme ışık tutan süreli yayınlar ve arşiv belgelerinden faydalanılacaktır