Tatyos Efendi'nin Peşrevlerinin Makamsal Analizi

Abstract

Türk toplumu yaklaşık 3000 yıllık geçmişe sahip kadim bir toplumdur. Tarih boyunca Dünya’nın bir çok bölgesinde bulunmuş, Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar bir çok bölgede hüküm süren Türkler bu bölgelerde Çinliler, İranlılar, Araplar ile başlayan komşuluk lişkilerini daha sonra siyasi gelişmeler ile farklı toplumla sürdürmüşlerdir (Çağatay, 1996). Bu ilişkilerin gelişmesiyle beraber kültürel alanda bir çok etkileşim yaşanmıştır. Bu etkileşimlerden biri de müzik kültürüdür. Türk Müzik kültürü bu nedenle geniş ve zengin bir yapıya sahiptir. Türk müzik kültürü içinde bulunduğu toplumlardan etkilenerek gerek icracı gerek besteci yönünden de geniş bir birikime sahip olmuştur (levendoğlu, 2005). Türk sanat müziğinde özellikle Osmanlıdan günümüze bir çok Türk ve Osmanlı dönemindeki azınlık toplumlardan oluşan besteci ve icracılar olmuş, bu icracılar ve besteciler Türk müziğine önemli katkılar sağlamışlardır. Türk müziğinde hem bestekâr hem de keman icracısı olan kemani Tatyos efendi bu bestecilerden biridir. 1858 yılında İstanbul’da dünyaya gelen ve aslen ermeni kökene sahip Kemani Tatyos efendi ilk çalgısı olan kanun ile müzik yaşamına başlamış, bir süre sonra keman çalma hevesiyle kemani Sebuh efendi, Asdik ve Civan kardeşlerden ders almaya başlamıştır (Kamiloğlu, 2020). Türk musikisinde hem icra hem de besteleriyle önemli bir yere sahip Sebuh efendi ile Musiki ilmini geliştiren Tatyos efendi icracılığının yanında bir çok makamda bestelediği saz eserleriyle kendinden söz ettirmiştir