Tax screening, tax frictions oraz tax ordeals jako mechanizmy przeciwdziałania asymetrii informacji w systemie podatkowym

Abstract

Artykuł prezentuje system podatkowy jako zagadnienie z obszaru asymetrii informacji. Omawia również trzy mechanizmy pozwalające na obniżenie negatywnego wpływu tej asymetrii na kształtowanie systemu podatkowego oraz poziom zgodności podatkowej w gospodarce. Kwalifikacja podatkowa (tax screening) to zbiór rozwiązań pozwalających na określenie charakterystyk grup podatników na podstawie dokonywanych przez nich wyborów podatkowych. Zwiększa to wiedzę ustawodawcy i organów podatkowych o podatnikach i pozwala na podejmowanie efektywnych decyzji konstrukcyjnych w zakresie systemu podatkowego oraz bardziej precyzyjne działania kontrolne. Tarcia podatkowe (tax frictions) w sposób automatyczny zniechęcają podatników do dokonywania określonych, niezgodnych z intencją ustawodawcy, wyborów podatkowych, zmniejszając intensywność i koszty działań korygujących. Wyzwania podatkowe (tax ordeals) nakładają dodatkowe koszty na niektóre procedury związane z benefitami podatkowymi, zwiększając prawdopodobieństwo, że korzystają z nich jedynie podmioty uprawnione. Artykuł analizuje powyższe mechanizmy niwelowania asymetrii informacji w systemie podatkowym w kontekście teoretycznym oraz praktycznym, a także przedstawia rekomendacje dla ich efektywnego wdrażania.