Yeraltısuyu Çekimi Sonucu Oluşan Yüzey Çökmesi Problemi; Bilimsel Araştırmaların Tarihsel Gelişimi

Akiferlerden yogun su cekimi sonucu olusan yuzey cokmesi konusundaki bilimsel arastirmalar 1890’li yillara kadar uzanmaktadir. Zamanla teknolojik ve endustriyel gelismeler su ihtiyacini cok artirmis ve yeraltisuyu havzalari vazgecilemez kaynak olarak kullanilmistir. Sanayilesmenin yaygin oldugu bolgelerde gozlenen ve altyapiyi olumsuz olarak etkileyen bu gelismenin yogun su-petrol-gaz uretimi ile baglantili oldugu anlasilmistir. Daha sonraki yillarda konunun bilimsel olarak arastirildigi ve su/akiskan cekimi ile yuzeydeki deformasyonun iliskilerinin matematiksel olarak ifade edildigi izlenmektedir. Yapilan arastirmalarda yeraltisuyu akimi ve deformasyon iliskisi birlikte ele alinmis ve mekanizmalarin fiziksel ve mekanik yanlari incelenmistir. Terzaghi’nin konsolidasyon modeli ve Biot’nun yeraltisuyu akimi ve yuzey deformasyonunu matematiksel olarak formule etmesi arastirmalara cok onemli katkilar saglamistir. Bu gelismeleri takip eden yillarda ilgili mekanizmalari aciklayan matematiksel denklemlerin analitik yontemlerle cozulmeleri onemli bir asama olarak degerlendirilmis, ancak karmasik ve cok boyutlu ortamlarda analitik yontemler yetersiz kalmistir. Sonlu Farklar ve Sonlu Elemanlar sayisal yontemlerinin kullanilmasi ve bilgisayar teknolojisindeki gelismeler karmasik problemlerin cozumunu saglamis ve yapilan bilimsel arastirmalara ivme kazandirmistir. Bu makalede yuzey cokmesi konusundaki arastirmalar tarihsel boyutta ozetlenerek konunun bilimsel gelisimi aktarilmaktadir. Temel denklemler yardimi ile su hareketi ve yuzey cokmesi mekanizmasi anlatilmakta ve dunya genelinde yuzey cokmesi yasanan bolgeler tanitilarak konu ile ilgili guncel arastirmalar irdelenmektedir.