Antropojen ve Antroposen Kavramlarının Tarihsel Gelişimine Yerbilimsel Bir Bakış

Insanin doga icerisinde var olma cabasi, kendisini ekosistemin bir parcasi olmaktan cikarip dogayi kendi ihtiyacina uygun bir hâle getirme noktasina suruklemistir. Insanin doga ile olan bu mucadelesi suphesiz dogada farkli olceklerde tahribatlara sebep olmaktadir. Ortaya cikan bu tahribatin izleri ise jeolojik surecler icerisinde kayit altina alinmaktadir. Insanin dogaya etkileri ile ortaya cikan cevresel degisiklikler ise gunumuzde “antropojenik kirlilik” olarak isimlendirilmektedir. Insanin doga uzerindeki kalici izlerini tanimlamak amaciyla yapilan en ciddi calismalarin baslangici 19. yuzyilin ortalarina dayanmakta olsa da ozellikle antik Yunan ve Romali yazarlarin ve filozoflarin gunumuze ulasan eserlerinden de bu farkindaligin cok daha eskiye dayandigi bilinmektedir. Bu etkilerin yapilan gozlemler ve bilimsel metotlarla arastirilmaya baslanarak evrildigi son doneme dogru bircok arastirmaci, icinde bulundugumuz jeolojik seri olan Holosen’in zamansal olarak ayrilmasi ve Holosen’den sonra yeni bir jeolojik seri olarak Antroposen’e girilmesi gerektigini savunmaktadir. Aslinda bu gorus 19. yuzyilda defaatle dile getirilmis olsa da sonradan unutulmus ve 2000’li yillarin basindan itibaren tekrar gundeme getirilerek popularitesi artirilmistir. Bu zamansal ayrimin tekrar onerilmesinin ardindan, Antroposen’in varligi ve baslangici ile ilgili calismalar nispeten yogunlasmis ve bircok arastirmaci tarafindan tartisilan ve multidisipliner bir kapsamda irdelenen bilimsel bir konu hâline gelmistir. Gelecekte Antropojen ve Antroposen kavramlarinin netlestirilmesi ve detaylandirilmasi adina ele alinmasi gereken 2 ana unsur bulunmaktadir. Bunlar; (1) antropojenik etki/katkinin olculmesindeki standartlarin belirlenmesindeki ozellikle jeojenik problemler ve cozumu icin uygulanmasi gereken adimlar ve (2) Antroposen’in zamansal olarak ayrilmasinin artik kavramsal olarak tartismasindan cok, mutlak yas verileri ile desteklenebilecek calismalarin uretilmesinin gerekliligidir. Bu unsurlarin dikkate alinarak yapildigi farkli bolgelerdeki calismalar hic suphesiz antropojenik etkinin boyutunu ve Antroposen sinirinin zamansal ayrimini daha net bir bicimde ortaya koyacaktir.