Osmanlı Devleti’nde Deliler ile Lehistan Askerleri Hussarlar’ın Giyim-Kuşamlarının İncelenmesi

Tarih toplumlarin, devletlerin gecmisleri hakkinda bilgi vermekle birlikte geleceklerini yonlendirmede, uzun vadeli planlarini gerceklestirmelerinde cok onemli kanitlar sunar. Anadolu topraklarina farkli cografyalardan gelmis veya daha once Anadolu’da yerlesmeler kuran insanlar tarihe onemli kaynaklar saglamislardir. Hic kuskusuz, Anadolu’da Neolitik Cag ile yerlesim yeri olusturan Catalhoyukluler kendilerinden sonra gelecek insanlara ilham vereceklerinin farkinda degillerdi. Keza Orta Asya cografyasinin ve ikliminin cetin kosullarina ragmen yasam mucadelelerini surdurmeye calisan Turk soylu kavimler, yine Anadolu’da Osmanli Beyligi’nden teskilatli bir yapiya gelen Osmanli Devleti kuruculari dayandiklari inanc sistemlerini yasam tarzlarina donusturmuslerdi. Neolitik Cag’da, Orta Asya’da Turk mitlerinin olustugu tarihlerde ve Osmanli Devleti donemlerinde, insanlarin yasamlarinin dogadaki canlilar ve gokteki kutsal varliklar ile iliskilendirilmesi belirleyici rol oynayan etmenlerdendir. Kanatli yirtici kuslar, leopar gibi vahsi hayvanlar veya melekler gibi sadece tasavvur edilebilen varliklar insanlarin oykunmelerine neden olmuslardir. Bu durumun somut orneklerinden biri de Osmanli Devleti askeri yapilanmasinda bir yer edinmis olan Deli suvarilerdir. Deliler sira disi goruntuleri ve dusmana karsi olusturduklari savunma taktikleri ile Avrupa devletlerini derinden etkilemislerdir. Avrupa devletlerinden Lehistan, gunumuzdeki adiyla Polonya, Osmanli Devleti ordularinin gucunun farkindaydi. Bu durumun neticesinde, XV. yuzyildan itibaren tipki Deliler gibi giyinen, onlar gibi savasan ve Avrupa’nin gelecekteki askeri yapilarini etkileyecek olan Polonya Kanatli Hussarlari ortaya cikmistir. Hussarlar, Delilerden etkilendiklerine gore Osmanli Devleti’nin tarihte biraktigi iz hic de azimsanmamalidir. Calismada Deliler ve Hussarlarin giyim-kusam ozellikleri tarihi bilgiler, sanatcilarin calismalari ve var olan fotograflar isiginda incelenmistir. Calismada Polonya Kanatli Hussarlari ve Osmanli Devleti Ordusunun onunde saf tutmus olan Delilerin giyim-kusam ve askeri techizatlarinin benzerlikler gosterdigi elde edilen sonuclar arasinda yer almaktadir.