Notopterygium incisum as a source of valuable plant substances from traditional Chinese medicine – review of active components, biological activity and botanical aspects from a phytopharmaceutical perspective

Notopterygium incisum K.C.Ting ex H.T.Chang to wieloletnia roślina zielna reprezentująca rodzinę selerowatych (Apiaceae). Jej naturalny zasięg występowania obejmuje głównie północno-zachodnią, południowo-zachodnią i środkową część Chin (prowincje Gansu, Syczuan, Qinghai i Xizang) oraz północno-wschodnią część Tybetu. Gatunek dostarcza kilku substancji roślinnych (korzeń, kłącze, ziele), od wieków znajdujących zastosowanie w tradycyjnej medycynie chińskiej, koreańskiej i japońskiej. Substancje roślinne pozyskiwane z N. incisum (w szczególności aromatyczny korzeń i kłącze) wchodzą w skład złożonych preparatów ziołowych do użytku wewnętrznego stosowanych najczęściej jako środki przeciwbólowe, przeciwreumatyczne, przeciwzapalne oraz przeciwgorączkowe. Główne wskazania terapeutyczne do stosowania ww. preparatów to leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów, bólu głowy, czy stanów przeziębieniowych. W ostatnich latach przeprowadzono liczne badania fitochemiczne i farmakologiczne mające na celu weryfikację i ustalenie mechanizmów molekularnych aktywności N. incisum oraz związków czynnych wchodzących w skład odpowiednich substancji roślinnych. Ustalono, iż charakteryzują się one wielokierunkowym potencjałem biologicznym, w szczególności wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwartretyczne i antyoksydacyjne, a ponadto hepatoprotekcyjne, przeciwbakteryjne i przeciwnowotworowe. Co istotne, gatunek został wprowadzony do oficjalnego lecznictwa europejskiego – monografia korzenia i kłącza N. incisum (Notopterygii rhizoma et radix) została umieszczona w jednym z najnowszych suplementów do Farmakopei Europejskiej (Suplement 10.7), który uwzględnia także kilka innych roślinnych substancji leczniczych tradycyjnej medycyny dalekowschodniej, dotąd niedocenianych i niewykorzystywanych w lecznictwie europejskim. Celem niniejszej pracy jest przybliżenie wiedzy dotyczącej gatunku N. incisum. W artykule zaprezentowano charakterystykę taksonu, obejmującą aspekty botaniczne, a także aktualny stan wiedzy na temat składu chemicznego oraz badań farmakologicznych substancji roślinnych i związków czynnych pozyskiwanych z ww. gatunku.