Safiyüddin el-Hillî’nin Şiir Sanatı ve Nadir Şiirleri Üzerine

Abbâsîlerin yıkılmasıyla birlikte İslâm coğrafyasında ortaya çıkan siyasi karışıklık; içtimai, iktisadi ve kültürel bir değişime sebep olmuştur. Bu dönemde bağımsız olarak hareket eden bir dizi İslâm devleti kurulmuştur. Bu devletlerden biri Türkmen asıllı Artukoğulları tarafından kurulan ve 1102-1409 yılları arasında Diyarbakır, Hasankeyf, Elâzığ ve Mardin’de hüküm süren Artuklu devletidir. Artuklular, İslâm kültür ve medeniyetinin gelişmesinde etkin rol oynamışlardır. Bu dönemde İslâmî ilimlerde, Arap dili ve edebiyatında gözle görülür bir gelişme yaşanmış ve bu dönemin kültürel birikimi büyük oranda günümüze ulaşmıştır. Arap edebiyat tarihinde adından övgü ile bahsedilen şairlerden biri de Artuklu saray şairi Safiyüddin Hillî’dir. 677/1278 yılında Bağdat ve Kufe arasında yer alan Hille’de doğan Hillî, Artuklu döneminin önemli bir şairidir. Hillî, birçok türde şiir söylemiş ve bütün şiirleri günümüze ulaşmıştır. Hillî’nin Divân’ının yanında Hz. Peygamber’i edebi sanatları kullanarak nazmettiği şiirleri içeren Şerhü’l-kâfiyeti’l-bedîiyye adlı hacimli eseri ile övmüştür. Bunun yanında Artuklu hükümdarı II. Necmedin Gazi ve kardeşi el-Melikü’s-Sâlih’i övdüğü Artukiyyât ve Mısır emiri Melik Mansûr’u övdüğü Mansûriyyat adlı eserleri Arap edebiyatının günümüze ulaşan dönemin önemli şiir örneklerindendir. Hillî’nin Arap şiirinde denediği yeni formlar yazıldığı günden beri dikkatleri üzerine çekmiştir. Arap edebiyat tarihinde nevâdir şiir olarak adlandırılan bu şiir tarzında manadan daha çok şekilsel özellikler öne çıkmaktadır. Bu çalışmada Hillî’nin poetikası ve nevâdir şiirleri hakkında bilgi verilmiştir.