Şâfiî’nin Kitâbü Siyeri’l-Evzâî Adlı Eserinde Hanefilere Yönelttiği Eleştiriler

İslam Hukuku bir ilim dalı olarak ortaya konduğu devirden beri çeşitli ihtilaflara sahne olmuştur. Bunların ilk yazılı örneklerinden ve en ilgi çekici olanlarından biri de devletler hukuku alanında Evzâî’nin (ö. 157/774) Ebu Hanife’ye (ö. 150/767) karşı kaleme aldığı Siyerü’l-Evzâî adlı reddiyedir. Bu reddiye ve daha sonra Ebu Yusuf’un (ö. 182/798) ona karşı yazdığı reddiyesi Şâfiî’nin (ö. 204/820) ikisinin görüşleri üzerine değerlendirmeler içeren Kitâbü Siyeri’l-Evzâî adlı eseriyle günümüze ulaşmıştır. Şâfiî eserinde bazı meselelerde Evzâî’ye bazılarında Ebu Yusuf ve hocasına katılmış ancak özellikle Ebu Yusuf ve hocasına karşı oldukça detaylı eleştirilerde bulunmuştur. Evzâî’den günümüze ulaşan tek fıkıh metni olması sebebiyle onun fıkhî düşüncesi üzerine yapılmış akademik çalışmalarda eser temel kaynak olmuş ancak Şâfiî’nin bu metin üzerindeki faaliyeti hak ettiği ilgiyi görmemiştir. Bu çalışmanın amacı söz konusu eserde Şâfiî’nin Ebu Yusuf ve hocasına yönelttiği eleştirilerin incelenerek elde edilen verilerin analizini ortaya koymaktır. Çalışma Şâfiî’nin eleştirilerinin altı temelde gerçekleştiğini göstermektedir. Bunlar rivayetlere yönelik eleştiriler, nassların yorumlanmasına dair eleştiriler, kıyas eleştirileri, aklî itirazlar ve çelişki iddialarıdır.