RUMLARIN BAFRA'DA GERÇEKLEŞTİRDİKLERİ ÇAĞŞUR (ESENÇAY) KATLİAMI (1917)

Yüzyıllardır bir arada yaşan Bafra Türk ve Rumları XX. yüzyılla birlikte Rumların Pontus hayalleri yüzünden sıkıntılı bir döneme girmiştir. Çoğunluğu Bafra dışından Rumlardan oluşan ve ideolojik merkezleri Merzifon Amerikan Koleji olan Rumlar kısa sırada terörize olmuşlardır. Bu terör gruplarına bir süre sonra Merzifon Amerikan Koleji’nde konuşlu misyoner öğretmenlerin bizzat ilgilendiği Kapukaya gibi Rum köylerin yerel halkı da destek vermeye başlamışlardır. I. Dünya Savaşı’nın karışık siyasî ve askerî ortamından istifade eden Rumlar, Türklerin askere alınmasını fırsat bilerek komşu Türk köylerine saldırmaya, şehrin ileri gelen Müslümanlarının ev ve çiftliklerine saldırmaya, suikastlarla Türk halkını yıldırmaya çalışmışlardır. Rumların genel taktikleri kalabalık gruplarla genellikle kadın, yaşlı ve çocukların bulunduğu köylere saldırarak Türk halkı katletmek, köyü yakmak ve böylece köylerin boşaltılması suretiyle yayılmaktan ibaretti. Nitekim bu plan 17 Ekim 1917’de Çağşur’da da uygulamaya konulmuştur. Kapıkaya merkezli 600 kişilik Pontuscu çete grubu 17 Ekim 1917’de köye saldırmış, köy tamamen yakılmıştır. Saldırı esnasında tamamı çocuk, kadın ve yaşlıdan oluşan 67’si kesin olmak üzere çok sayıda insan hayatını kaybetmiştir. Saldırıdan sağ kurtulanlar Bafra’ya kaçmak zorunda kalmış, görgü tanıklarının anlattığı gibi Çağşur halkının köylerine dönmesi Milli Mücadele sonrasında ancak sağlanabilmiştir.