{"title":"tƏbi̇Ət Ərazi̇Əri qƏbƏl rayonun ekoloji vƏziƏtimeƏtƏsiodiaodiari","authors":"F.C. Ağayeva","doi":"10.59423/gnr.2023.71.52.014","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Zəngin təbii sərvətləri və füsünkar təbiəti ilə seçilən Qəbələ rayonu Baş Qafqaz silsiləsinin cənub yamacının yüksək dağlığından başlamış mərkəzi hissəsi Qanıx-Əyriçay vadisində, cənub hissəsi isə Acınohur ön dağlığında yerləşir. Tədqiqat ərazisində sərt, kəskin parçalanmış relyefin olması, burada intensiv gedən aşınma, yuyulma, sürüşmə, uçqun prosesləri, sel hadisələri və meşə yanğınları ekolji tarqazlığa mənfi təsir göstərir.Eyni zamanda təbii komplekslərə müdaxilə, müxtəlif təsərrüfat fəaliyyətləri təbii müvazinətin pozulmasına – ekoloji gerginliyin artmasına səbəb olur. Qəbələ rayonunun dayanıqlı inkişafını təmin etmək üçün ekoloji tarazlığın qorunması mütləqdir. Ekoloji tarazlığın qorunmasında Xüsusi Mühafizə Olunan Təbiət ərazilərinin rolu çox əhəmiyyətlidir. 1990-cı illərdən sonra tədqiqat ərazisində XMOTƏ-nin sahəsi 5,7 dəfə artmışdır. Ərazisinin 46,7%-ini XMOTƏ təşkil edir. Qəbələ rayonu təbiətinin mühafizəsinə diqqətin artırılması, qoruq, yasaqlıq, milli parkın yaradılması və mühafizənin güclənməsi, Qəbələ regional meşə təsərrüfatı mərkəzinin fəaliyyəti, meşələrdə və yay və qış otlaqlarında təbii bərpanın formalaşmasına səbəb olmuşdur. Məqalədə sadalanan proseslərin son vəziyyəti araşdırılmış, həm çöl tədqiqatı həm də kameral şəraitdə aparılan araşdırmanın nəticəsi olaraq Qəbələ rayonun XMOTƏ-nin xəritəsi, eyni zamanda aerokosmik şəkillərin deşifrələnməsi zamanı əldə edilən məlumatlar əsasında “Ərazidən istifadə və səth örtüyü” xəritəsi tərtib edilmişdir.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.3000,"publicationDate":"2024-02-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":"{\"title\":\"XÜSUSİ MÜHAFİZƏ OLUNAN TƏBİƏT ƏRAZİLƏRİNİN QƏBƏLƏ RAYONUNUN EKOLOJİ VƏZİYYƏTİNƏ TƏSİRİ\",\"authors\":\"F.C. Ağayeva\",\"doi\":\"10.59423/gnr.2023.71.52.014\",\"DOIUrl\":null,\"url\":null,\"abstract\":\"Zəngin təbii sərvətləri və füsünkar təbiəti ilə seçilən Qəbələ rayonu Baş Qafqaz silsiləsinin cənub yamacının yüksək dağlığından başlamış mərkəzi hissəsi Qanıx-Əyriçay vadisində, cənub hissəsi isə Acınohur ön dağlığında yerləşir. Tədqiqat ərazisində sərt, kəskin parçalanmış relyefin olması, burada intensiv gedən aşınma, yuyulma, sürüşmə, uçqun prosesləri, sel hadisələri və meşə yanğınları ekolji tarqazlığa mənfi təsir göstərir.Eyni zamanda təbii komplekslərə müdaxilə, müxtəlif təsərrüfat fəaliyyətləri təbii müvazinətin pozulmasına – ekoloji gerginliyin artmasına səbəb olur. Qəbələ rayonunun dayanıqlı inkişafını təmin etmək üçün ekoloji tarazlığın qorunması mütləqdir. Ekoloji tarazlığın qorunmasında Xüsusi Mühafizə Olunan Təbiət ərazilərinin rolu çox əhəmiyyətlidir. 1990-cı illərdən sonra tədqiqat ərazisində XMOTƏ-nin sahəsi 5,7 dəfə artmışdır. Ərazisinin 46,7%-ini XMOTƏ təşkil edir. Qəbələ rayonu təbiətinin mühafizəsinə diqqətin artırılması, qoruq, yasaqlıq, milli parkın yaradılması və mühafizənin güclənməsi, Qəbələ regional meşə təsərrüfatı mərkəzinin fəaliyyəti, meşələrdə və yay və qış otlaqlarında təbii bərpanın formalaşmasına səbəb olmuşdur. Məqalədə sadalanan proseslərin son vəziyyəti araşdırılmış, həm çöl tədqiqatı həm də kameral şəraitdə aparılan araşdırmanın nəticəsi olaraq Qəbələ rayonun XMOTƏ-nin xəritəsi, eyni zamanda aerokosmik şəkillərin deşifrələnməsi zamanı əldə edilən məlumatlar əsasında “Ərazidən istifadə və səth örtüyü” xəritəsi tərtib edilmişdir.\",\"PeriodicalId\":44739,\"journal\":{\"name\":\"Geography and Natural Resources\",\"volume\":null,\"pages\":null},\"PeriodicalIF\":0.3000,\"publicationDate\":\"2024-02-01\",\"publicationTypes\":\"Journal Article\",\"fieldsOfStudy\":null,\"isOpenAccess\":false,\"openAccessPdf\":\"\",\"citationCount\":\"0\",\"resultStr\":null,\"platform\":\"Semanticscholar\",\"paperid\":null,\"PeriodicalName\":\"Geography and Natural Resources\",\"FirstCategoryId\":\"1085\",\"ListUrlMain\":\"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.71.52.014\",\"RegionNum\":0,\"RegionCategory\":null,\"ArticlePicture\":[],\"TitleCN\":null,\"AbstractTextCN\":null,\"PMCID\":null,\"EPubDate\":\"\",\"PubModel\":\"\",\"JCR\":\"Q4\",\"JCRName\":\"GEOGRAPHY\",\"Score\":null,\"Total\":0}","platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Geography and Natural Resources","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.71.52.014","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"Q4","JCRName":"GEOGRAPHY","Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
摘要
Zəngin təbii sərvətri və füsünkar təbiəti ilə seçilən Qəbələ rayonu Baş Qafqaz silsiləsinin cənub slope of high mountain range started from the mərkəzi hissəsi Qanıx-Əyriçay vadisində, cənub hissəsi isə Acınohur front mountain range yerləşir.Tədqiqat ərazisində sərt,kəskin fragmented relyefin,here intensiv gedən侵蚀,滑动,驾驶,ucqun过程,洪水事件和橡树火灾显示mənfi təsir生态tarqazlık。与此同时,医疗综合体、müxtəlif təsərrüfat fəaliyyətləri təbii müvazinətin pozulətin - 生态紧张局势加剧。为了确保 Qəbələ Rayon 的可持续发展,保护生态环境非常重要。Xüsusi Mühafizə Olunan Təbiət ərazilər 在保护生态方面的作用非常重要。1990-'th 年后,tədqiqat ərazisində XMOTƏ的面积增加了 5,7 dəfə。46.7% 的土地面积是 XMOTƏ。增加Qəbələ rayonu təbiətinin mühafizəsinə diqqətin, qoruq, yasqlıq的控制,创建国家公园和加强控制,fəaliyyəti的Qəbələ区域橡树tərüfatı mərkəzin mərkəzin fəaliyyəti, oaksələrdə və yay və qış otlaqlarda təbiəi bərpa formalaşımasna səbəbəbəb 已经造成。最后vəziyyəti的过程中描述的文章进行了调查, həm desert tədqiqatı həm də kameral şəraitdə aparılan araşdırma nəticəsi olaraq Qəbələ rayonun XMOTƏ-nin xəritəsi、at the same time, the aerocosmic shəkillərin deşifrənməsi time əldə edilən məlumatlar əsasında "Ərazidən istifadə və səth örtüyü" xəritəsi tərtibdirdir.
期刊介绍:
Geography and Natural Resources publishes information on research results in the field of geographical studies of nature, the economy, and the population. It provides ample coverage of the geographical aspects related to solving major economic problems, with special emphasis on regional nature management and environmental protection, geographical forecasting, integral regional research developments, modelling of natural processes, and on the advancement of mapping techniques. The journal publishes contributions on monitoring studies, geographical research abroad, as well as discussions on the theory of science.