Tax Problems Occurring Between 1742-1800 in Erzurum Province and Their Reflections on the State Center

Osmanlı Devleti’nde tebaanın her çeşit davasına klasik dönemde şer’iyye mahkemeleri denilen kadı mahkemeleri bakmaktaydı. Yerel niteliği bulunan mahkemelerin vermiş olduğu kararlardan hoşnut olmayanlar en yüksek yargı organına özelliğinde olan Divanıhümayun’a başvurma hakları bulunmaktaydı. Bununla birlikte şikâyetçinin, şikâyetini doğrudan doğruya Divanıhümayun’a başvuruda bulunabilirdi. Buraya yansıyan davalar ilk olarak mühimme defterlerine kaydedilirken, daha sonra şikâyet defterlerine kaydedilmeye başlanmıştır. 1742 yılına gelindiğinde ayrı bir defter serisi olan ahkam defterlerinde tutulmuştur. Şehir tarihi incelemelerinde şer’iyye sicilleri bulunmayan bölgelerde, ahkâm defterlerinin bulunması, incelemeciler açışından oldukça önemlidir. Bu çalışmada Erzurum eyaletinin 1742-1800 tarihleri arasında vergi ile ilgili problemler 1, 3, 5, 7 ve 9 numaralı Erzurum ahkâm defterleri üzerinden incelenmiştir. Belirtilen tarih aralığındaki hükümler taranarak vergi ile ilgili olan hükümler seçilmiştir. Ayrıca merkezin bölgeden yansıyan şikayetlere yaklaşım biçimi, sorunlara verilen çözüm önerileri ve meselelerin sebepleri irdelenmiştir.