{"title":"查考泰语词典中与服装相关的词汇单位","authors":"Ahmet Karataş","doi":"10.34083/akaded.1380331","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Çağatay Türkçesi, XV. yüzyılın başlarından XX. yüzyılın başlarına kadar, Osmanlı Devleti sınırlarının dışında kalan Türk boylarının konuşma ve yazı dili olmuştur. Çağatay Türkçesi, Ali Şir Nevāyı̇̄’nin eserlerini kaleme almasıyla klasik dönemini yaşamış, tüm Türk dünyasında Çağataycaya olan ilgi artmıştır. Bu durum Çağatayca sözlüklerin yazılmasına öncülük etmiştir. Çağatayca sözlüklerin oluşturulmasının bir diğer nedeni de Babur İmparatorluğu’nda saray erkanının, ordu mensuplarının ana vatanlarında uzakta yabancı unsurların hakim olduğu bir bölgede yaşamasından dolayı, kendilerinin Türkçeyi unutmamak ve çocuklarına Türkçeyi öğretmek amacıyla gramer ve sözlük kitabı yazdırmalarıdır. Tüm bu sebeplerden dolayı beş yüz yıllık Çağatay Türkçesi döneminde pek çok sözlük yazılmıştır. Bu çalışmada Çağatayca sözlüklerde yer alan giyim kuşam ile ilgili sözlük birimler tespit edilmiştir. Kısa bir giriş bölümünün ardından, çalışmaya kaynak olarak seçilen Çağatayca sözlüklerde yer alan giyim kuşam ile ilgili sözlük birimler gruplandırılmıştır. Tespit edilen sözlük birimler, Özlem Tegün’ün “Tarihî Türk Şivelerinde Giyim Kuşam Kelimeleri” adlı doktora tezinde kullandığı sınıflandırma esas alınarak “Günlük giyim” ve “Askerî giyim” olmak üzere iki ana başlık içerisinde değerlendirilmiştir.","PeriodicalId":505505,"journal":{"name":"Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi","volume":"7 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2023-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":"{\"title\":\"Lexical Units Related to Clothing in Chagatai Dictionaries\",\"authors\":\"Ahmet Karataş\",\"doi\":\"10.34083/akaded.1380331\",\"DOIUrl\":null,\"url\":null,\"abstract\":\"Çağatay Türkçesi, XV. yüzyılın başlarından XX. yüzyılın başlarına kadar, Osmanlı Devleti sınırlarının dışında kalan Türk boylarının konuşma ve yazı dili olmuştur. Çağatay Türkçesi, Ali Şir Nevāyı̇̄’nin eserlerini kaleme almasıyla klasik dönemini yaşamış, tüm Türk dünyasında Çağataycaya olan ilgi artmıştır. Bu durum Çağatayca sözlüklerin yazılmasına öncülük etmiştir. Çağatayca sözlüklerin oluşturulmasının bir diğer nedeni de Babur İmparatorluğu’nda saray erkanının, ordu mensuplarının ana vatanlarında uzakta yabancı unsurların hakim olduğu bir bölgede yaşamasından dolayı, kendilerinin Türkçeyi unutmamak ve çocuklarına Türkçeyi öğretmek amacıyla gramer ve sözlük kitabı yazdırmalarıdır. Tüm bu sebeplerden dolayı beş yüz yıllık Çağatay Türkçesi döneminde pek çok sözlük yazılmıştır. Bu çalışmada Çağatayca sözlüklerde yer alan giyim kuşam ile ilgili sözlük birimler tespit edilmiştir. Kısa bir giriş bölümünün ardından, çalışmaya kaynak olarak seçilen Çağatayca sözlüklerde yer alan giyim kuşam ile ilgili sözlük birimler gruplandırılmıştır. Tespit edilen sözlük birimler, Özlem Tegün’ün “Tarihî Türk Şivelerinde Giyim Kuşam Kelimeleri” adlı doktora tezinde kullandığı sınıflandırma esas alınarak “Günlük giyim” ve “Askerî giyim” olmak üzere iki ana başlık içerisinde değerlendirilmiştir.\",\"PeriodicalId\":505505,\"journal\":{\"name\":\"Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi\",\"volume\":\"7 2\",\"pages\":\"\"},\"PeriodicalIF\":0.0000,\"publicationDate\":\"2023-12-23\",\"publicationTypes\":\"Journal Article\",\"fieldsOfStudy\":null,\"isOpenAccess\":false,\"openAccessPdf\":\"\",\"citationCount\":\"0\",\"resultStr\":null,\"platform\":\"Semanticscholar\",\"paperid\":null,\"PeriodicalName\":\"Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi\",\"FirstCategoryId\":\"1085\",\"ListUrlMain\":\"https://doi.org/10.34083/akaded.1380331\",\"RegionNum\":0,\"RegionCategory\":null,\"ArticlePicture\":[],\"TitleCN\":null,\"AbstractTextCN\":null,\"PMCID\":null,\"EPubDate\":\"\",\"PubModel\":\"\",\"JCR\":\"\",\"JCRName\":\"\",\"Score\":null,\"Total\":0}","platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.34083/akaded.1380331","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
Lexical Units Related to Clothing in Chagatai Dictionaries
Çağatay Türkçesi, XV. yüzyılın başlarından XX. yüzyılın başlarına kadar, Osmanlı Devleti sınırlarının dışında kalan Türk boylarının konuşma ve yazı dili olmuştur. Çağatay Türkçesi, Ali Şir Nevāyı̇̄’nin eserlerini kaleme almasıyla klasik dönemini yaşamış, tüm Türk dünyasında Çağataycaya olan ilgi artmıştır. Bu durum Çağatayca sözlüklerin yazılmasına öncülük etmiştir. Çağatayca sözlüklerin oluşturulmasının bir diğer nedeni de Babur İmparatorluğu’nda saray erkanının, ordu mensuplarının ana vatanlarında uzakta yabancı unsurların hakim olduğu bir bölgede yaşamasından dolayı, kendilerinin Türkçeyi unutmamak ve çocuklarına Türkçeyi öğretmek amacıyla gramer ve sözlük kitabı yazdırmalarıdır. Tüm bu sebeplerden dolayı beş yüz yıllık Çağatay Türkçesi döneminde pek çok sözlük yazılmıştır. Bu çalışmada Çağatayca sözlüklerde yer alan giyim kuşam ile ilgili sözlük birimler tespit edilmiştir. Kısa bir giriş bölümünün ardından, çalışmaya kaynak olarak seçilen Çağatayca sözlüklerde yer alan giyim kuşam ile ilgili sözlük birimler gruplandırılmıştır. Tespit edilen sözlük birimler, Özlem Tegün’ün “Tarihî Türk Şivelerinde Giyim Kuşam Kelimeleri” adlı doktora tezinde kullandığı sınıflandırma esas alınarak “Günlük giyim” ve “Askerî giyim” olmak üzere iki ana başlık içerisinde değerlendirilmiştir.