ПРОПАГАНДА ПРОСВЕЩЕНИЯ КАЗАХСКОЙ ИНТЕЛЛИГЕНЦИИ НА СТРАНИЦАХ ПЕРИОДИЧЕСКОЙ ПЕЧАТИ (НАЧАЛО ХХ ВЕКА)

ХХ ғасырдың басы қазақ халқының тарихындағы көптеген күрделі және әлеуметтік-саяси тартыстарға толы кезең. Ғасырдың басы ұлттық интеллигенцияның қалыптасуымен ерекшеленді. Осы уақытта мерзімді басылымдардың алатын орны ерекше. Ұлт зиялылары халықтың көзін ашу үшін алдымен білімге деген құштарлықты ояту және сауатсыздықты жою қажет екенін білді. Қазақ зиялылары өкілдерінің ағарту саласындағы барлық қызметі осы мақсатқа арналды. Мақаланың ғылыми маңыздылығы «Айқап» (1911-1915), «Қазақ» (1913-1918), «Сарыарқа» (1917), «Алаш» (1916-1917) газет-журналдарында жарияланған оқу-ағарту,білім беруге байланысты мақалаларды салыстырмалы түрде зерттелуімен дараланады. ХХ ғасыр басында қазақтар арасындағы оқыту мәселесі сол тұстағы өзекті мәселенің бірі болды. Әсіресе, оның шешімін табуын қазақ зиялылары мақсат етіп алдыға қойды. Кейіннен, «Қазақ» газетінің басқармасына жергілікті жерлерден әр түрлі хаттар қатары келіп отырды. «Қазақ» газеті басқармасы тарапынан білім беру ісін ретке келтіруге бағытталған хаттарға мейлінше жауап беріліп тұрды. Сондықтан да осы мәселе шеңберінде «Қазақ» газетінің алатын орны ерекше болып табылады. Зерттеу әдістемесі жүйелі тәсілді, іріктеу, талдау әдісін қамтиды. Зерттеу нәтижесі оқу-ағартуға байланысты жарияланған мақалалардың тізімін жасау болып табылады. Кілт сөздер: Ұлт зиялылары, алаш, оқу-ағарту, ағартушылық, білім беру, тарих, медресе, мектеп, мұғалім, ХХ ғасырдың басы. Начало ХХ века-период в истории казахского народа, наполненный множеством сложных и социально-политических конфликтов. Начало века ознаменовалось формированием национальной интеллигенции. В это время особое место занимают периодические издания. Пересмотр истории периодических изданий, особенно национальной прессы, в соответствии с требованиями сегодняшнего дня с точки зрения национальных интересов, пополнение нашей истории, исполь- зование их в качестве исторических источников позволяет глубже изучить казахскую историю ХХ века. Так как периодические издания, принадлежащие к группе письменных источников истории страны, в том числе те, которые родились на рубеже веков и прожили короткую и долгую жизнь, демократические издания национального направления, имеют большое количество данных, связанных с историей нации. Интеллектуалы нации знали, что для того, чтобы открыть глаза народу, необходимо сначала пробудить страсть к знаниям и искоренить неграмотность. Вся деятельность представителей казахской интеллигенции в сфере просвещения была посвящена этой цели. Научная значимость статьи подчеркивается сравнительным изучением статей, связанных с просвещением, образованием, опубликованных в газетах и журналах: «Айкап» (1911-1915), «Казах» (1913-1918), «Сарыарка» (1917) и «Алаш» (1916-1917). Методика исследования включает системный подход, метод отбора, анализа. Результатом исследования является составление списка опубликованных статей, связанных с обучением. Ключевые слова: интеллигенция нации, алаш, просвещение, просвещение, образование, история, медресе, школа, учитель, начало ХХ века. Kazakh people, full of many complex and socio-political conflicts. The beginning of the century was marked by the formation of the National intelligentsia. Periodicals play a special role at this time. The revision of the history of periodicals, especially the National Press, in accordance replenishment of our history, their use as a historical source allows us to study the Kazakh history of the twentieth century more deeply. After all, periodicals belonging to the group of written sources of the history of the country, including biresmi, one of which was born at the beginning of the century, one of which was short, one of which was long, and Democratic publications of a national orientation, have a lot of data nation knew that in order to open the eyes of the people, it is first necessary to awaken the desire for knowledge and eliminate illiteracy. All the activities of representatives of the Kazakh intelligentsia in the field of education were devoted to this goal. The scientific significance of the article is determined by the comparative study of articles related to Education, Education, published in the newspapers and magazines «Aikap» (1911-1915), «Kazakh» (1913-1918), «Saryarka»(1917), «Alash» (1916-1917). The research methodology includes a systematic approach, a method of selection, analysis. The result of the study is the compilation of a list of published articles related to education. Keywords: intellectuals of the nation, Alash, education, education, history, madrasa, school, teacher, the beginning of the twentieth century.