Birinci Basamak Sağlık Kuruluşlarında Yanık Yönetimi

Yanıklar, kişinin sağlığı ve yaşam kalitesi üzerinde önemli etkileri olabilen ve ölüme yol açabilen, önlenebilir ancak potansiyel olarak yaşamı değiştirebilen yaralanmalardır. Sebep oldukları morbidite ve mortalite ile yanıklar, birey ve toplum için büyük bir sorundur. Yanıklar her zaman her yerde oluşabilirler ve genelde gerçekleştiklerinde etrafta sağlık personeli bulunmamakla birlikte yaralıya müdahale için sağlık personelinin gelmesini beklemek zaman kaybıdır. Yanık yönetimi oldukça karmaşık ve çok yönlüdür ancak yüksek kaliteli yanık bakımı, yaralanmadan hemen sonra ilk yardımla başlar. Yanık durumunda, araştırmalar uygun ilk yardımın erken uygulanmasının yaralanma sonrasında hasta sonuçlarını iyileştirdiğini göstermektedir. Yanıkta ilk yardım iki aşamada uygulanabilir. Bunlar; yanığın olduğu kaza bölgesinde gerçekleştirilecek işlemler ve yanığa uğrayanların ilgili tedavi birimlerine ulaştırılmasından sonra gerçekleştirilecek işlemlerdir. Yanık birinci basamakta sık karşılaşılabilen, çoğu aile hekimlerince tedavi edilebilen, tedavisi uzun sürebilen ve pahalı olabilen, tedaviye rağmen kötü ve kalıcı sonuçları olabilen bir travmadır. Tedavisinden çok önlenmesi önem arz etmekte olup, ilk yardım prognozda çok önemlidir ve bu konuda toplumun bilgi sahibi olması gerekmektedir. Bu kapsamda birinci basamakta çalışan sağlık personelince yanığın tanınması, yanık derecesinin ve sevk kriterlerinin bilinmesi, yanık derecesine göre tedavilerin ayarlanarak uygulanması önem arz etmektedir. Birinci basamak sağlık kuruluşlarında yanık hastasına uygulanabilecek tedavi ve işlemler kısıtlı olmakla birlikte hastanın zamanında ve doğru sevki önemlidir. Bundan dolayı birinci basamak sağlık kuruluşlarında yanık yönetimi için uygulanacak algoritmaların hazırlanması gerekmektedir. Bu amaçla çalışmamızda güncel veriler ele alınarak birinci basamak sağlık kuruluşlarında yanık yönetimi için algoritma oluşturulmaya çalışılmıştır.