Döngüsel Bir Ekonomiye Doğru Türkiye: Düşük Karbonlu Bir Ekonomi İçin Genişletilmiş STIRPAT Modeline Dayalı Analiz

Sanayi altyapısının güçlendirilmesi ve kurumsallaşması, üretim esnekliğinin sağlanması, nitelikli insan sermayesi ve inovasyonu teşvik eden Ar-Ge ekosisteminin oluşturulması, ihracatın katma değeri yüksek ürünlerden oluşan güçlü bir yapıya kavuşturulması hususunda teknolojik yetkinlik ve sektörel yol haritalarının belirlenmesi gelişmekte olan ülkelerin büyüme ve kalkınma stratejilerinde belirleyici olmaktadır. Ancak tüm bu hedeflerin sağlanmasında kaynak verimliliğini esas alan, çevreye duyarlı teknolojilerle desteklenmiş üretim süreçlerinin varlığıyla döngüsellik tasarımları, hem küresel ölçekte hem de başta Çin ve AB üyesi ülkeler olmak üzere gelişmiş ülkelerin ulusal politikalarında özellikle küresel iklim kriziyle mücadele çerçevesinde önemli yer tutmaktadır. Bu açıdan Cumhuriyet’in 100. yılında söz konusu dönüşüm ve ‘düşük karbonlu ekonomi modeliyle büyüme’ atılması gereken önemli adımlar arasındadır. Bu bağlamda çalışmada genişletilmiş STIRPAT modeli kullanılmaktadır. Böylelikle, modelin ana unsurları nüfus, refah ve teknolojiye; ticari açıklık, enerji tüketimi ve sanayileşme eklenerek düşük karbonlu bir ekonomi yolunda Türkiye için temel argümanların araştırılmasında daha kapsamlı bir çerçeve sunmak amaçlanmaktadır. Çalışmada 1990-2020 dönemi verileri dikkate alınmakta ve ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılmaktadır. Bulgulara göre, uzun dönemde, kişi başı gelir, ticari açıklık ve enerji tüketiminin artması daha fazla karbon emisyonu yaratmaktadır. Ayrıca kısa dönemde oluşacak bir dengeden sapma, 1,14 yıl sonra düzelerek uzun dönem dengesine yakınsamaktadır ve uyarlanma sürecinin hızlı olduğu söylenebilmektedir.