TÜRKİYE’DE MASONLUK VE MASON DERGİCİLİĞİNİN BİR ÖRNEĞİ: BÜYÜK ŞARK DERGİSİ

Masonluk, Türkiye topraklarına XVIII. yüzyılda girmiş ve hayli etkili olmuş ezoterik mahiyeti olan içe kapalı bir teşkilatlanmadır. Bununla birlikte masonluk, localarda yapılan konuşmalar ve masonik yayınlarda ele alınan konularla entelektüel faaliyete ve bilginin işlenmesine önem veren bir yapı olarak öne çıkmaktadır. Türkiye masonları da Cumhuriyet devri başlangıcından itibaren, bu perspektife uygun düşecek biçimde, yalnız üyelerine yönelik kapalı devre dergiler çıkarmış ve bu dergilerde başta ezoterizm olmak üzere siyasetten ilahiyata, bilimden tarihe kadar pek çok farklı disiplinde çalışmalar yapmışlardır. Cumhuriyet kurulduktan sonra çıkarılan ilk masonik dergi, Büyük Şark dergisidir. Bu derginin, 1935 yılında nihayete ermesi ile Türkiye masonluğunun uykuya yatmasına paralel biçimde masonik yayınlar da uzun bir süre çıkartılamamıştır. Türkiye masonluğunun ilk yayın organı olması yanında siyasi bir hadise sonucunda kapanmak zorunda kalmasıyla öne çıkan bu derginin tarihi gelişimi ve muhtevası araştırmacıların merakını mucip bir mahiyettedir. Dolayısıyla işbu çalışmanın amacı, henüz bakir bir konu olarak Türkiye mason dergiciliğinin tarihçesine değinmekle birlikte spesifik olarak Büyük Şark dergisinin tarihsel açıdan muhteva analizini yapabilmektir. Böylelikle, söz konusu derginin hem Türkiye masonluğu ve Türkiye mason dergiciliğindeki yerinin belirlenmesi hem de ele aldığı konular açısından Cumhuriyet Tarihini ilgilendiren yönlerinin tahlil edilmesi hedeflenmektedir.