Masuro-⁠Warmian Bulletin最新文献

筛选
英文 中文
About Saint Wojciech once again 又是关于圣沃伊切赫
Masuro-⁠Warmian Bulletin Pub Date : 2021-12-24 DOI: 10.51974/kmw-145232
Grzegorz Białuński
{"title":"About Saint Wojciech once again","authors":"Grzegorz Białuński","doi":"10.51974/kmw-145232","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/kmw-145232","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-⁠Warmian Bulletin","volume":"81 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"124116512","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
On the Teutonic Order’s watchtower in Jegławki 在Jegławki的条顿骑士团的瞭望塔上
Masuro-⁠Warmian Bulletin Pub Date : 2021-12-24 DOI: 10.51974/kmw-145281
Grzegorz Białuński
{"title":"On the Teutonic Order’s watchtower in Jegławki","authors":"Grzegorz Białuński","doi":"10.51974/kmw-145281","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/kmw-145281","url":null,"abstract":"Ostatnio ponownie wprowadzono do literatury i potocznego obiegu istnienie zamku krzyżackiego\u0000w Jegławkach (Jäglack). Ów domniemany krzyżacki zameczek miał zostać zniszczony\u0000dopiero podczas tzw. najazdów tatarskich w czasie drugiej wojny północnej (1655–1660), a na\u0000jego miejscu powstał nowożytny pałac, którego obecna bryła pochodzi z XIX w. Ta w zasadzie\u0000pojedyncza informacja zaistniała już w historiografii, zwłaszcza popularnonaukowej, ale też naukowej,\u0000nie wspominając szerzej o Internecie. Można mieć jednocześnie poważne wątpliwości\u0000co do identyfikacji wspomnianego obiektu pałacowego w Jegławkach jako zamku krzyżackiego.\u0000Stąd zasadne wydaje się jak najszybsze zweryfikowanie tej informacji i ewentualne jej sprostowanie.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-⁠Warmian Bulletin","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123148233","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Prussian territorial and settlement associations in the basin of the middleŁyna in the 13th century 13世纪middleŁyna流域的普鲁士领土和殖民地协会
Masuro-⁠Warmian Bulletin Pub Date : 2021-12-24 DOI: 10.51974/kmw-145276
Grzegorz Białuński
{"title":"Prussian territorial and settlement associations in the basin of the middle\u0000Łyna in the 13th century","authors":"Grzegorz Białuński","doi":"10.51974/kmw-145276","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/kmw-145276","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest przedstawienie pruskich związków terytorialno-osadniczych w okresie\u0000przedkrzyżackim na obszarze środkowej Łyny, na terenie późniejszego Olsztyna. W pierwszej\u0000kolejności została omówiona literatura dotycząca charakteru i form pruskich związków terytorialnych.\u0000Następnie została podjęta próba identyfikacji i lokalizacji tych stosunków na ww.\u0000terytorium. Zidentyfikowano czternaście pruskich pól, tzw. lauksów (najmniejszych jednostek\u0000terytorialno-osadniczych). Pamięć o nich, w zasadzie również ich nazwy pochodzą z czasów\u0000pogańskich, były one wymienione w źródłach krzyżackich z okresu kolonizacji. Później zostały\u0000omówione i zidentyfikowane związki terytorialne niższego rzędu, które występują w źródłach\u0000pod nazwą „ziemi“ (łac. terra, territorium). Były to ziemie: Gudikus (w okolicach Stękin, Godek\u0000i Kajn), Gunelauken (w okolicach od Barczewka po Barczewo, od Odryt i Jedzbarka po Tuławki\u0000i Tęguty) oraz Berting (w okolicach m.in. Bartąga i Gągławek). Olsztyn najprawdopodobniej\u0000leżał w obrębie ziemi Berting. Uznano za słuszne stwierdzenie, że komornictwa z czasów krzyżackich\u0000były tworzone na ziemiach pruskich. Przykładem tego jest ziemia Berting oraz komornictwa\u0000olsztyńskie i barczewskie. Na podstawie „castrum Hirsberg” postawiono tezę, że przynajmniej\u0000na większych ziemiach znajdowały się mniejsze tereny, które odpowiadały okręgom\u0000grodowym. Na ogół każda ziemia posiadała własne centrum kultowe położone na pograniczu.\u0000Badany obszar należał do dwóch plemion – Berting i Gunelauken do Galindii (Olsztyn leżał więc w jej obrębie), a Gudikus najprawdopodobniej do Pogezanii. Niniejsze badania, ograniczone\u0000do niewielkiego obszaru, przyniosły obiecujące efekty, należałoby je kontynuować na\u0000pozostałym obszarze. Pozwolą one na dokładniejsze niż w dotychczasowej historiografii poznanie\u0000struktury i charakteru związków terytorialnych poszczególnych plemion pruskich, jak też\u0000częściowo ich sieci osadniczej przed podbojem krzyżackim.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-⁠Warmian Bulletin","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122350367","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
The problem of abusive (offensive and humorous) names of places inMasuria 马苏里亚地区滥用(无礼和幽默)地名的问题
Masuro-⁠Warmian Bulletin Pub Date : 2021-12-24 DOI: 10.51974/kmw-145207
Grzegorz Białuński
{"title":"The problem of abusive (offensive and humorous) names of places in\u0000Masuria","authors":"Grzegorz Białuński","doi":"10.51974/kmw-145207","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/kmw-145207","url":null,"abstract":"Analizą objęto dwadzieścia dwie nazwy, które miały brzmienie wskazujące na pochodzenie\u0000od przezwiska obraźliwo-humorystycznego. Z tego sześć nazw (Bździele, Dupki pow. piski,\u0000Oszczywilki, Pierdzielewo, Pistki, Zasraje) rzeczywiście uznano za prawdopodobnie pochodzące\u0000od tego typu określeń. Kolejne dwie nazwy (Dupki pow. gołdapski, Osranki) być może\u0000również były takiego pochodzenia, choć istnieją też wskazówki przeciwne, które należy jeszcze\u0000sprawdzić w dodatkowych badaniach. Można natomiast wykluczyć takie pochodzenie nazw\u0000pozostałych czternastu miejscowości (Dopki, Jodupie Wielkie, Małe i Średnie, Kurwią, Kurwik,\u0000Pupy i pochodne, Szczybały Giżyckie i Orłowskie, Usranki, Zakałcze). Należy jednak zauważyć,\u0000że pierwotne obce brzmienie (pruskie lub litewskie) niektórych tych nazw (Jodupie, Kurwią,\u0000Kurwik, Pupy, Usranki) były podstawą do późniejszych skojarzeń z polskimi określeniami obraźliwo-\u0000humorystycznymi. Tak też je rozumiała ludność mazurska (przykład Usranek) i późniejsza\u0000ludność napływowa po 1945 r. Faktyczne nazwy odprzezwiskowe obraźliwo-humorystyczne\u0000i im podobne stanowią więc zaledwie niewielki ułamek wszystkich nazw miejscowości,\u0000ale w sposób oryginalny oddają zróżnicowany charakter onomastyki dawnych Mazur.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-⁠Warmian Bulletin","volume":"25 3 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116689836","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Ysegups – “maior rex Galindiae”
Masuro-⁠Warmian Bulletin Pub Date : 2021-12-24 DOI: 10.51974/kmw-145279
Grzegorz Białuński
{"title":"Ysegups – “maior rex Galindiae”","authors":"Grzegorz Białuński","doi":"10.51974/kmw-145279","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/kmw-145279","url":null,"abstract":"W niniejszym artykule analizie zostało poddane zdanie z kroniki Jana Plastwicha, kanonika\u0000kapituły warmińskiej: et isti dixerunt, se audivisse a progenitoribus suis et etiam ab illis, quorum\u0000progenitores habitaverunt in terra Galindiae, quod maior rex Galindiae habitaverit circa magnum\u0000lacum nomine Nabentine, qui est ad medium miliare ab illa parte Leiczen versus Litwanos, et vocabatur\u0000rex ille Ysegups. Analiza potwierdziła, że rzeczywiście istniał wódz Galindów o imieniu\u0000Ysegups. Informację tę kronikarz warmiński zaczerpnął z krótkiej wzmianki o postępowaniu\u0000sądowym pomiędzy Zakonem Krzyżackim a biskupstwem warmińskim. Przypadek dotyczył\u0000przynależności dawnych ziem galindzkich, a miał miejsce za czasów biskupa Jana z Miśni,\u0000prawdopodobnie około 1353–1354 roku. Staropruscy świadkowie podczas zeznań o przebiegu\u0000granic Galindii opowiedzieli o Ysegupsie. Miał swoją siedzibę nad jeziorem Niegocin, pół mili\u0000od miejsca zwanego Leiczen, w kierunku Litwy. Prawdopodobnie Leiczen pokrywa się z dzisiejszą\u0000Piękną Górą. Tutaj powstał pierwszy zamek krzyżacki, a po przeniesieniu warowni na\u0000teren dzisiejszego Giżycka, dawną lokalizację nazwano Alt Lötzen, Stary Lec lub Stari Zamek.\u0000Tak więc siedziba Ysegupsa znajdowała się w granicach dzisiejszego miasta Giżycko, być może\u0000w okolicach zamku, gdzie już w trakcie wykopalisk archeologicznych znaleziono pozostałości\u0000drewna. Imię Ysegups jest prawdopodobnie staropruskie i oznacza „emigranta”. Wszystkie informacje\u0000o Ysegupsie dowodzą, pozwalają stwierdzić, że nie ma powodu, by wątpić w słuszność\u0000twierdzenia, iż był on rzeczywiście najwyższym królem Galindii (maior rex Galindiae). Jedynym okresem, w którym istnieli wysocy królowie starych plemiona pruskich to czas Wielkiego\u0000Powstania 1260–1274, więc jest prawdopodobne, że Ysegups mógł być najwyższym królem\u0000Galindii od czasów podboju krzyżackiego, aż do wyludnienia tych terenów w latach 1268–1272.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-⁠Warmian Bulletin","volume":"220 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131576872","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Fishing in the Land of the Great Masurian Lakes (14th–17th centuries) withparticular emphasis on the Ryn County 在大马苏里亚湖区(14 - 17世纪)捕鱼,特别强调莱恩县
Masuro-⁠Warmian Bulletin Pub Date : 2021-12-24 DOI: 10.51974/kmw-145208
Grzegorz Białuński
{"title":"Fishing in the Land of the Great Masurian Lakes (14th–17th centuries) with\u0000particular emphasis on the Ryn County","authors":"Grzegorz Białuński","doi":"10.51974/kmw-145208","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/kmw-145208","url":null,"abstract":"Historia rybołówstwa na Mazurach nie mogła być w pełni omówiona w ramach niniejszego\u0000artykułu, jego celem jest natomiast uściślenie niektórych zagadnień związanych z tym tematem.\u0000Przede wszystkim należy przedstawić ustępstwa na rzecz mieszkańców w przywilejach\u0000rybołówstwa, skupiając się na narzędziach służących do połowu ryb oraz kwestii zarzadzania\u0000rybołówstwem w poszczególnych starostwach. Przedstawione badania ograniczają się do Starostwa\u0000Ryńskiego w okresie do początku XVIII wieku. Artykuł nie pozwala na wyciągniecie\u0000ostatecznych wniosków czy sformułowanie ogólnych ocen dotyczących rozwoju rybołówstwa\u0000na obszarze Wielkich Jezior Mazurskich, może jednak być dobrym punktem wyjścia dla przyszłej\u0000monografii na ten temat.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-⁠Warmian Bulletin","volume":"89 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122900689","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Between Ryn and Szestno. Was the Teutonic Order’s commanderyestablished in Szestno? 在瑞恩和赛斯特诺之间。条顿骑士团的指挥部在Szestno建立了吗?
Masuro-⁠Warmian Bulletin Pub Date : 2021-12-24 DOI: 10.51974/kmw-145278
Grzegorz Białuński
{"title":"Between Ryn and Szestno. Was the Teutonic Order’s commandery\u0000established in Szestno?","authors":"Grzegorz Białuński","doi":"10.51974/kmw-145278","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/kmw-145278","url":null,"abstract":"W żadnych dotychczasowych wykazów komturstw krzyżackich komturia w Szestnie nie pojawia\u0000się. Istnieją jednak pewne wzmianki źródłowe, które zmuszają do zadania zawartego\u0000w tytule pytania. Chodzi mianowicie o repertorium dokumentów dotyczących okręgów szestneńskiego\u0000i leckiego (giżyckiego) na początku XVI w.: Sehesten und Letzen. Extraordinarie\u0000[1503–1523]. Co prawda zawiera ono jedynie ich regesty, ale na ogół kopie owych dokumentów\u0000zachowały się w zespole Ordensbriefarchiv. I tak już na samym początku tego rejestru wzmiankowany\u0000został Hauskomptur zu Sehesten. Niestety regest, jak też zachowana kopia, nie jest\u0000datowany. Nieco dalej znajdujemy kolejne dwa regesty dokumentów wystawionych w 1516 r.,\u0000w tym jeden przez komtura szestneńskiego (Compthur von Sehesten), drugi zaś zawierający jego\u0000relację (Comptur zu Sehesten). W zespole Ordensbriefarchiv zachował się też inny dokument,\u0000w którym wzmiankowano komtura w Szestnie. Wreszcie ostatni znany nam dokument z wiadomością\u0000o komturze w Szestnie pochodzi z zespołu Pergamenturkunden. O pomyłce pisarzy lub\u0000kopistów nie może być mowy, a wcześniej i później znajdujemy inne wzmianki o urzędnikach\u0000szestneńskich – prokuratorach (Pfleger) i namiestniku (Stathalter).","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-⁠Warmian Bulletin","volume":"72 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"117195930","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
On the change of the calendar in Ducal Prussia in 1612 关于1612年普鲁士公国日历的变化
Masuro-⁠Warmian Bulletin Pub Date : 2021-12-24 DOI: 10.51974/kmw-145206
Grzegorz Białuński
{"title":"On the change of the calendar in Ducal Prussia in 1612","authors":"Grzegorz Białuński","doi":"10.51974/kmw-145206","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/kmw-145206","url":null,"abstract":"Sprawa zamiany kalendarza juliańskiego na gregoriański w Prusach Książęcych nie doczekała\u0000się jak do tej pory oddzielnego omówienia. Problem to z pozoru prosty, wywoływał jednak\u0000w dotychczasowej literaturze spore zamieszanie. Józef Szymański w podstawowej pracy o naukach\u0000pomocniczych historii podaje co prawda informację o zamianie kalendarza, ale z błędną\u0000datą, mianowicie 1610 r. Natomiast wydawca pracy Maxa Toeppena Historia Mazur podaje\u0000datę 1700 r., kiedy to rzeczywiście wprowadzono kalendarz gregoriański, ale w protestanckich\u0000krajach niemieckich. Przy tym samego Toeppena problem ten nie interesował i daty podawał\u0000za dokumentami, nie zmieniając ich na kalendarz gregoriański. Tak postępowała większość\u0000badaczy niemieckich, a za nimi też polscy. Powoduje to jednak, że daty między 1582 a 1612 r.\u0000podawane są na ogół według kalendarza juliańskiego i wiele z nich należy zweryfikować. Takim\u0000przykładem jest m.in. datacja lokacji miasta Leca (Giżycka) w maju 1612 r.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-⁠Warmian Bulletin","volume":"19 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122482620","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Was Ducal Prussia a tolerant country? The case of the Czech brothers 普鲁士公国是个宽容的国家吗?捷克兄弟的案子
Masuro-⁠Warmian Bulletin Pub Date : 2021-12-24 DOI: 10.51974/kmw-145277
Grzegorz Białuński
{"title":"Was Ducal Prussia a tolerant country? The case of the Czech brothers","authors":"Grzegorz Białuński","doi":"10.51974/kmw-145277","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/kmw-145277","url":null,"abstract":"Bracia czescy przybyli do Prus Książęcych na przełomie 1548 i 1549 r. Osiedlili się przede\u0000wszystkim na Mazurach (Nidzica, Działdowo, Dąbrówno i Olsztynek) oraz na Powiślu (Kwidzyn,\u0000Gardeja). Znaleźli się jednak w dosyć trudnych warunkach bytowych, jak też religijnych.\u0000W znacznej bowiem mierze ograniczono im swobodę kultu, podporządkowując Kościołowi\u0000ewangelickiemu. Od około 1553 r. rozpoczął się powrotny ruch migracyjny członków Jednoty,\u0000który zakończył się pod koniec lat siedemdziesiątych. Zdecydowana większość braci powróciła\u0000do Czech lub Wielkopolski, tylko nieliczni ulegli asymilacji. Bracia czescy nie odegrali w Prusach\u0000Książęcych jakiejś poważniejszej roli, tak jak np. w Polsce, ale byli tutaj po prostu zbyt\u0000krótko. Czas wreszcie odpowiedzieć na pytanie o tolerancję religijną w Prusach Książęcych.\u0000Przypadek braci czeskich wskazuje, że jej właściwie nie było, a wręcz przeciwnie – można mówić\u0000o odwrotności tolerancji, mianowicie o próbie konfesjonalizacji augsbursko-luterańskiej\u0000Prus Książęcych. W pewnym uproszczeniu określenie „konfesjonalizacja” oznacza społeczeństwo\u0000i państwo jednego wyznania, wpływ religii nie tylko na życie duchowe, ale też na wszelkie\u0000przejawy życia społecznego, kulturalnego, a nawet politycznego. Zdaniem Janusza Małłka,\u0000z konsekwentną konfesjonalizacją luterańską w Prusach Książęcych mamy do czynienia przynajmniej do lat dwudziestych XV II w. Dopiero wówczas nastąpił odwrót – ale umiarkowany\u0000– od nietolerancji religijnej. Powyższe uwagi stanowią zaledwie wstępną próbę odpowiedzi na\u0000postawione w tytule pytanie, niewątpliwie wymaga ono znacznie bardziej pogłębionych badań.","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-⁠Warmian Bulletin","volume":"12 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133811038","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
Prussian knights’ opposition at the beginning of 15th century 15世纪初普鲁士骑士的反对
Masuro-⁠Warmian Bulletin Pub Date : 2021-12-24 DOI: 10.51974/kmw-145280
Grzegorz Białuński
{"title":"Prussian knights’ opposition at the beginning of 15th century","authors":"Grzegorz Białuński","doi":"10.51974/kmw-145280","DOIUrl":"https://doi.org/10.51974/kmw-145280","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy sprzeciwu rycerstwa pruskiego wobec Zakonu Krzyżackiego na początku\u0000XV wieku – zwłaszcza w okresie wielkiej wojny z Polską i Litwą. Główny punkt ciężkości stanowi\u0000bitwa pod Grunwaldem. Zakres geograficzny obejmuje Prusy i ziemię chełmińską, a chronologicznie\u0000od założenia Związku Jaszczurczego do sądu rycerskiego w Bratianie (1414). Większość\u0000z wymienionych rycerzy należała do grupy aktywnej politycznie, która chciała mieć większy\u0000wpływ na życie państwa krzyżackiego. Zaowocowało to szeregiem działań przed bitwą pod Grunwaldem,\u0000w tym konspiracyjnych (np. Jan Surwiłło [Hans Surwille]). Działania te nie ustały po\u0000bitwie. Bardzo dobrym przykładem jest Mikołaj z Pilewic [von Pfeilsdorf], który dostarczał Krzyżakom\u0000fałszywych informacji wywiadowczych i wymieniał z Polakami wrogie Zakonowi listy. Na\u0000pewno ten rodzaj sprzeciwu nie był zbyt powszechny. Na początku działań wojennych rycerze\u0000z ziemi chełmińskiej i dobrzyńskiej starali się pozyskać dalsze przywileje od Zakonu, np. przywilej\u0000z października 1409 r. Nie można całkowicie wykluczyć, że rzeczywiście istniała zorganizowana\u0000opozycja przed Bitwą pod Grunwaldem. Zostało potwierdzone, że w krzyżackich siłach\u0000rozpoznawczych służyli polskojęzyczni rycerze. W tym świetle warto zwrócić uwagę na polskie\u0000proporczyki odnalezione po aresztowaniu Mikołaja z Pilewic oraz ciekawe wyniki rekonesansu\u0000po polskim wycofaniu się z Kurzętnika. W czasie bitwy pod Grunwaldem chorągiew ziemi chełmińskiej, stanowiąca część ostatniego krzyżackiego uderzenia poddała się Polakom po śmierci\u0000wielkiego mistrza. Rycerze zostali wzięci do niewoli więc nie możemy mówić o zdradzie stanu, ale\u0000mimo wszystko mniejsza kapitulacja mogła mieć wpływ na wynik bitwy. Po klęsce Zakonu część\u0000rycerzy jawnie opowiedziała się po stronie polskiej – przyrzekli wierność Jagielle i wzięli udział\u0000w szturmowaniu zamków krzyżackich. Przy współpracy z niepokornym rycerstwem Polacy zdobyli\u0000Ostródę, Kowalewo, Krzyżbork, Bałgę i Kętrzyn. W efekcie, gdy Heinrich von Plauen został\u0000Wielkim Mistrzem, a polskie wojska wycofały się na przełomie września i października 1410 r.,\u0000rycerze ci zostali surowo ukarani. Ścigani byli m. in. Mikołaj z Plewic, Eberhard z Korsz, Jochart\u0000z Kętrzyna i niejaki Zbylut (najprawdopodobniej tożsamy ze Zbylutem Zebowskim). Część rycerzy\u0000zbiegła do Polski (Mikołaj z Ryńska [von Renis] czy Stanisław z Bolumina [von Bolmen],\u0000a niektórzy uzyskali ułaskawienie Wielkiego Mistrza (np. Albrecht Karschau). Niektórzy z uciekinierów\u0000powrócili później do Prus, (Mikołaj z Ryńska już w jesienią 1410 r. ). Wkrótce potem\u0000rycerze nawiązali kontakt z ambitnym komturem radzyńskim Jerzym Wirsembergiem. Prawdopodobnie\u0000zamierzali obalić Heinricha von Plauen i zmusić nowego Wielkiego Mistrza, aby\u0000przyznał więcej przywilejów dla rycerzy. Konspiracja została ujawniona i zarówno Jerzy Wirsberg\u0000i Mikołaj z Ryńska zostali aresztowani. Mikołaj został później ścięty za zdradę stanu. Inni członkowie\u0000konspiracji (Janusz z Pułkowa [von Pulkau], Frydery","PeriodicalId":113970,"journal":{"name":"Masuro-⁠Warmian Bulletin","volume":"11 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115113800","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
引用次数: 0
0
×
引用
GB/T 7714-2015
复制
MLA
复制
APA
复制
导出至
BibTeX EndNote RefMan NoteFirst NoteExpress
×
提示
您的信息不完整,为了账户安全,请先补充。
现在去补充
×
提示
您因"违规操作"
具体请查看互助需知
我知道了
×
提示
确定
请完成安全验证×
相关产品
×
本文献相关产品
联系我们:info@booksci.cn Book学术提供免费学术资源搜索服务,方便国内外学者检索中英文文献。致力于提供最便捷和优质的服务体验。 Copyright © 2023 布克学术 All rights reserved.
京ICP备2023020795号-1
ghs 京公网安备 11010802042870号
Book学术文献互助
Book学术文献互助群
群 号:481959085
Book学术官方微信