Mimaride Ölümün Sonsuz Öznesi Olma: (Deli) Hüsrev Paşa Türbesi

Abstract

Bu calisma, Istanbul Surici’nde bulunan (Deli) Husrev Pasa Turbesi’ni konu edinmektedir. 16. yuzyil Istanbul’unun vukelâ semti ve kadim kentsel mekânlarindan olan Yenibahce’de Mimar Sinan tarafindan mesleki kariyerinin baslangicinda tasarlanan (Deli) Husrev Pasa Turbesi, Istanbul’da ayni donemde yapilmis saray erkâni mezar anitlariyla gerek tasarim gerekse susleme acisindan yarisacak duzeydedir. Gunumuzde ise apartmanlarin arasinda sikismis kalmis olan bu anit eserin etrafinda gecmiste turbe merkezde olacak sekilde carsi, mektep ve bir kahvehane bulunmaktaydi. Ancak bu yapilar, gunumuze ulasmamistir. Yapi, Turkiye akademik yazin tarihinde 1955 yilinda Ekrem Hakki Ayverdi tarafindan kaleme alinan Husrev Pasa Turbesi isimli bir makalede incelendikten sonra, Sinan’in mimarligi hakkinda gunumuze kadar yapilan yayinlarda, daimi olarak bir alt baslik olarak incelenmistir. Bu calismalarda, (Deli) Husrev Pasa Turbesine dair ozellikle de tarihlendirilmesinde ciddi hatalar ve muglak ifadeler soz konusudur. Eski haritalar, yazmalar ve yazili kaynaklarda varligini tespit ettigimiz Husrev Pasa Turbesinin yaninda yer alan tekkeye iliskin yanlisliklar, birbirini tutmayan ifadeler, turbenin dogru bir mekânsal tarihini yazmayi da olanaksiz kilmaktadir. Buradan hareketle, ulasilan kaynaklarda yapiya iliskin tum veriler incelenerek bu metinde Mimar Sinan’in (Deli) Husrev Pasa Turbesi, sanat tarihi ve mimarlik tarihi disiplinleri cercevesinde monografik bir bakis acisiyla cozumlenmistir. Yapiya iliskin cesitli kaynaklarda tekrarlanan tarihsel ve mekânsal yanlislarin tespitiyle, mimarlik tarihi yaziminda, (Deli) Husrev Pasa Turbesi icin guncel kaynaklar ile sahsi ve tuzel arsivler de metne dâhil edilerek dogru bir yazim kurgusu olusturmak amaclanmistir.