„Najlepszy jest wyjazd niczym nieskrępowany”. Jana Minorskiego i Edmunda Goldzamta relacje z podróży za żelazną kurtynę w roku 1956

Abstract

Jan Minorski (1914–1980) i Edmund Goldzamt (1921–1990) byli w czasach stalinizmu w Polsce najbardziej wyeksponowanymi propagatorami socrealizmu w architekturze i tylko jako tacy uwzględniani są w dotychczasowych opracowaniach. Artykuł jest próbą krytycznej analizy ich relacji z podróży do zachodniej Europy, które odbyli w chwili zasadniczego przeorientowania oficjalnego dyskursu architektonicznego. Wznowiono wówczas bardzo ograniczone w czasach stalinizmu kontakty międzynarodowe, krytyce zaczęto zaś poddawać architekturę „fasadową” (tj. socrealistyczną). Przedmiotem zainteresowania są podjęte przez Minorskiego i Goldzamta próby uzgodnienia głoszonego przez nich wcześniej ideologicznego przekazu z rzeczywistością zaobserwowaną za żelazną kurtyną dla stworzenia nowej narracji o współczesnej architekturze. Są to prawdopodobnie jedyne tego typu relacje protagonistów socrealizmu opublikowane w czasach odwilży. Dzięki ich analizie możliwe będzie lepsze rozpoznanie zjawiska nazwanego „socmodernizmem”.