Opinie na temat rządów w Rzeczypospolitej z perspektywy zabezpieczenia ludności przed plagą jasyru – w wypowiedziach wybranych pamiętnikarzy siedemnastego stulecia

Abstract

W dotychczasowych badaniach nie zauważono, że dla pamiętnikarzy siedemnastego wieku zdolność państwa do obrony obywateli przed uprowadzeniem w jasyr stanowiła istotne kryterium oceny sprawności władzy. Tymczasem w dawnej Polsce najazdy tatarskie stanowiły poważny problem. Tatarzy masowo porywali mieszkańców południowo-wschodnich kresów. Toteż staropolscy pamiętnikarze podejmowali refleksję nad tym, jak radziła sobie władza, by ograniczyć to zagrożenie. I właśnie autorka skoncentrowała się na ocenie przez dokumentalistów działań rządzących, by zabezpieczyć poddanych przed niewolą. Na podstawie analizy historycznoliterackiej – z wyselekcjonowanych pod względem tematycznym wypowiedzi memuarystów można wyciągnąć wnioski, że oceny te były najczęściej krytyczne. Podjęte w niniejszym szkicu rozważania nie przykuły uwagi badaczy literatury staropolskiej; mogą też posłużyć obserwacjom historycznym i kulturoznawczym.