Yıldızeli'nin Karalar Köyünde Değişim, Dönüşüm Uygulanış ve İşlevleriyle Ölü Helvası Geleneği

Abstract

Hayatın geçiş evrelerinden biri olan ölüm etrafında birçok âdet ve inanış oluşmuştur. Bu âdet ve inanışların amaçlarından biri ölenin başka bir âleme gidişini kolaylaştırmak, gittiği yerde mutlu olmasını sağlayıp dünyaya dönüşünü engellemektir. Ayrıca ölenin yakınlarının acısını hafifletme, onları teselli edip bir an önce toplumsal hayata katılmalarını sağlama da başka bir amaçtır. Ölenin ardından helva yapılması ölümle ilgili önemli uygulamalardan biridir. Ölü helvası geleneği bugüne kadar birçok çalışmaya konu olmuştur. Bu makalenin amacıysa Yıldızeli’nin Karalar köyünde uygulanan ölü helvası geleneğinin uygulanışı, geçirdiği değişim ve dönüşümlerle işlevlerinin ortaya konulmasıdır. İşlevsel halk bilimi kuramı çerçevesinde doğal ortamda yapılan gözlemler sonucunda elde edilen bulgular halk biliminin işlevleri bakımından incelenmiştir. Köklü bir geçmişe sahip olan köyde helva yapımıyla ilgili çeşitli değişim ve dönüşümlerin yaşandığı anlaşılmıştır. Geleneğinin canlı bir şekilde uygulanmaya devam edildiği köyde helva yapılması dinî bir görev olarak kabul edilir ve geleneksel olarak sürdürülür. Dolayısıyla köyde yapılan ölü helvasının ritüel, statü ve saygınlık, sosyalleşme, hatırlama ve rahatlama gibi işlevleri gerçekleştirdiği görülmüştür. Yörede ölü helvasının ibadet maksadıyla yapılması geleneğin devam etmesini sağlasa da bu devamlılığın pekiştirilmesi için konunun daha geniş sahalarda tanıtılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.