Czynniki kształtujące saldo budżetowe sektora finansów publicznych w państwach Unii Europejskiej w latach 2004–2020

Abstract

Przedmiot badań: Wiele państw na całym świecie w ciągu ostatnich kilku dekad boryka się z problemem wysokich deficytów budżetowych wraz z poważnymi wyzwaniami w postaci niestabilności makroekonomicznej. Istotnym wyzwaniem dla polityki gospodarczej jest poprawa stanu finansów publicznych. Kluczowym celem jest zmniejszenie deficytu budżetowego. Utrzymujący się deficyt budżetowy prowadzi do narastania długu publicznego i negatywnie wpływa na sytuację gospodarczą. Zapewnienie długookresowej stabilności makroekonomicznej wymaga zidentyfikowania czynników wpływających na deficyt budżetowy. Cel badawczy: Celem pracy jest ocena czynników wpływających na saldo budżetowe w państwach Unii Europejskiej. Weryfikacji poddano następujące hipotezy badawcze: 1) im wyższy wzrost gospodarczy, tym wyższe saldo budżetowe w państwach członkowskich UE; 2) wraz ze wzrostem stopy inflacji pogarsza się saldo budżetowe; 3) starzenie się społeczeństwa oraz spadek liczby ludności wpływają na pogorszenie salda budżetowego. Metoda badawcza: Analizy przeprowadzono z wykorzystaniem krytycznej analizy literatury przedmiotu oraz statystyczno-ekonometrycznych metod analizy danych, w szczególności analizy skupień oraz analizy regresji danych panelowych. Przeprowadzone badania dotyczą państw UE i obejmują okres 2004–2020. Wyniki: Istotnym czynnikiem wpływającym na saldo budżetowe w państwach UE był wzrost gospodarczy. Na saldo budżetowe istotnie wpływały również wydatki publiczne na ochronę socjalną oraz dochody publiczne z podatków i składek na ubezpieczenie społeczne. W przypadku niektórych grup krajów UE również wzrost cen prowadził do wzrostu deficytu budżetowego.Wyniki badań nie potwierdziły, że czynniki demograficzne takie jak starzenie się społeczeństwa oraz spadek liczby ludności istotnie wpływają na pogorszenie salda budżetowego.