Lidhjet e Dardanisë me Lidinë në fushat e tregtisë, mitologjisë dhe skulpturës gjatë antikitetit

Abstract

Dardania, edhe pse bënte pjesë në trevat e brendshme të territorit ilir, kishte një pozitë të volitshme gjeografike, meqë përmes luginave të lumenjve Dri, Vardar dhe Moravë, lidhej me tri botëra të rëndësishme: në perëndim me bregdetin ilir të Adriatikut, në jug me botën e Egjeut, dhe në lindje me trevat e Detit të Zi. Rrjedhat e tyre, që herët, në parahistori, kanë diktuar edhe drejtimin dhe karakterin e rrugëve kryesore, nëpërmes së cilave ka vënë kontakte me trevat e cekura. Këto komunikimeme botën e Egjeut, përkatësisht me atë të Mesdheut, që nga Bronzi i Mesëm dhe i Vonë, ndikuan në procesin e mëtutjeshëm të tyre, duke filluar nga shekulli VIII me lidhje më të ngushta, për t’u intensifikuar më tej në shekullin VII dhepër t’u bërëmë intensive tregtare nga shek. VI. Kështu, materiali arkeologjik edhe nga koha helenistike, dokumenton lidhjet e mëtutjeshme, të cilat vazhdojnë edhe në shekujt e ardhshëm.