Ebüssuûd Efendi ve Risâletün fî Bahsi’l-İzâfeti Mine’l-Kâfiye Adlı Eseri (İnceleme-Tahkîk)

Abstract

Bu çalışmada Ebüssuûd Efendi (ö. 982/1574) tarafından telif edilen Risâletün fî Bahsi’l-İzâfeti Mine’l-Kâfiye adlı risale tahkik edilerek incelenmiştir. İslam hukuku, tefsir ve dil-edebiyat alanında telif ettiği eserlerle bilinen çok yönlü bir âlim olan Ebüssuûd Efendi bu risalesinde İbnü’l-Hâcib’in (ö. 646/1249) Arap gramerine dair kaleme alınmış üç temel eserden biri olan el-Kâfiye adlı eserindeki izafet tanımını incelemektedir. Başta Abdurrahmân el-Câmî (ö. 898/1492)’nin el-Fevâidü’z-Ziyâiyye adlı eseri olmak üzere el-Kâfiye üzerine yazılan önemli şerhlerde bu tanım üzerine yapılan tartışmaları detaylı bir şekilde ele alan müellif Ebüssuûd Efendi, konuyu eleştirel bir bakış açısıyla irdelemiştir. Konunun daha iyi anlaşılması sadedinde kısa bir örnek eşliğinde fıkıh usulüne de değinen müellif, izafet tanımına yönelik tevil ve ihtimalleri de sayarak İbnü’l-Hâcib’in izafet tanımının nahiv âlimlerinin tanımına aykırı olduğu sonucuna ulaşmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde Ebüssuûd Efendi’nin hayatı ve Arap dili alanında kaleme aldığı eserlerine kısaca değinildikten sonra, risâlenin tanıtımı, muhtevası, kaynakları, önemi, müellifin metodu ve tahkikte takip edilen yöntem hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise tek nüshası tespit edilen yazma eserin tahkikli metni sunulmuştur.