Kutadgu Bilig ve bilgi okuryazarlığı

Abstract

Bu çalışmanın amacı 21. yüzyıl okuryazarlık türlerinden biri olan bilgi okuryazarlığının öğrencilere kazandırılmasında Kutadgu Bilig’in araç olarak kullanılabilme durumunu incelemektir. Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacib’in 1070’te kaleme aldığı; içeriği bakımından siyasetname ve daha pek çok farklı türün de sınıflandırma alanına girebilecek; Türk Dili’nin Orhun Kitabeleri ve Dîvânu Lugâti’t-Türk’le beraber en önemli eserlerindendir. Bu bağlamda Kutadgu Bilig adlı eserin günümüz bireylerine bilgi okuryazarlığı becerilerini kazandırmada araç olarak kullanılabilirliği üzerinde durulmuştur. Kutadgu Bilig adlı eser literatürde yer alan temel bilgi okuryazarlığı çerçevelerinden olan American Library Association- ALA’nın boyutlandırmaları (bilgi ihtiyacına farkındalık, bilgiyi bulma, bilgiyi değerlendirme ve kullanma) temel alınarak incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden Doküman Analizi, verileri sınıflandırma ve değerlendirmede ise içerik analizi kullanılmıştır. Verilerin güvenirliğini sağlamak amacıyla bilgi okuryazarlığı boyutlarını içeren beyitlerden örnekler verilmiştir. İçerik analizi aşamasında öncelikle eserde yer alan karakterler tanıtılmış, ardından iki ana karakterin özellikle bilgi okuryazarlığı boyutlarla ilgili davranışları üzerinde durulmuştur. Beyitlerden birebir alıntılar yapılarak, bilgi okuryazarlığı alt boyutlarına göre yorumlar yapılmıştır. Sonuç olarak Kutadgu Bilig adlı eser bilgi okuryazarlığı kazandırmada karakterlerin taşıdığı belli başlı kişilik özellikleri ve tutumları, bazı bölümlerde doğrudan bazı bölümlerin de içinde yer alan ilgili beyitler aracılığıyla kullanılabilir özelliktedir. Kutadgu Bilig, bilgi çağında bilgi okuryazarı bireyler yetiştirmede derslerde kullanılabilecek bir araçtır. Ayrıca Kutadgu Bilig, bilgi okuryazarlığını ihtiva eder nitelikte olması boyutuyla hâlihazırda güncelliğini koruyan bir eser olma özelliğini sürdürmektedir.