De kat werd gevreesd, mishandeld, amper geduld, maar blijft baas

Abstract

De kat is tegenwoordig het meest algemeen verspreide huisdier geworden in onze streken. In dit artikel worden aan de hand van Gentse voorbeelden enkele aspecten belicht van wat daaraan voorafging. Katten werden in onze huizen en op onze hoeven honderden jaren lang enkel geduld als muizenvangers en om ratten af te schrikken. Deze korte beschrijving vangt aan met een zeldzaam voorbeeld van in de archieven gedocumenteerde zeventiende-eeuwse katten, gehouden als muizenvangers in het officiële Gentse pandjeshuis, waarvoor jaarlijks een kleine vergoeding betaald werd. Als voedselbron voor arme lieden kwamen katten enkel in aanmerking bij hongersnood, vooral in oorlogstijd. Ook als ‘leveranciers’ van zachte velletjes werden ze geapprecieerd, maar dat was bijkomstig. Katten werden vooral gevreesd. Heel bekend is hun associatie met heksen. Een voorval op het terrein van een gewezen Gents kerkhof illustreert hoe deze diertjes nog in de negentiende eeuw geassocieerd werden met onheil, onafhankelijk van heksenwaan. Kwajongens speelden er gruwelijke spelletjes mee en hun vaders trokken soms op ‘kattenjacht’ op niet bepaald diervriendelijke wijze, gruwelijk zelfs. Het is vooral te danken aan de introductie van de ‘kattenbak’ dat deze fraaie dieren erin slaagden onze huiskamers te veroveren. Een laatste onderdeel van deze tekst gaat over het karakter van katten als solitaire roofdieren en de moeilijkheden en misverstanden die dat meebrengt in verband met het houden van katten op beperkte ruimten of in groepjes. Katten werden accuraat beschreven als de minst getemde en tegelijk de meest succesvolle gedomesticeerde diersoort, innerlijk het minst en in levensomstandigheden het meest veranderd.