Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sınır Kavramına Yönelik Metaforik Algıları

Abstract

Sınır kelimesi coğrafi bir ifadenin yanı sıra hem psikolojik hem de siyasi anlamlar çağrıştırmaktadır. Bu durumdan yola çıkarak çalışmada “sınır kavramının” sosyal bilgiler öğretmen adayları tarafından nasıl algılandığının metaforlar yoluyla ölçülmesi amaçlanmıştır. Çalışma, olgubilim desen ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sosyal Bilgiler Öğretmenliği programında yer alan ve öğrenimine devam eden 1,2,3 ve 4. Sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmaya 200 öğretmen adayı katılmıştır. Veri toplama aracı olarak ilgili çalışmalarda da kullanılan “sınır………...benzer/gibidir; çünkü………” biçiminde bir cümlenin içinde yer aldığı yarım bırakılmış bir form kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda “sınır” kavramı ile ilgili 200 katılımcının toplam 131 metafor ürettiği belirlenmiştir. Katılımcıların sınır kavramı ile ilişkili olarak “hayat, duvar, ev, kapı, özgürlük, çerçeve, çizgi, ekvator, insan, aile, coğrafi konum ve vatan” gibi metaforlar ürettiği görülmektedir. Yapılan tanımlar ile sınır, aidiyet, koruma, ayırma, denetleyici ve bağlayıcı olma gibi özellikleri içeren, haritalarda gösterilen çizgiler, hatlar veya kuşaklar olarak ifade edilmiştir. Bu tanımlardan da anlaşıldığı üzere sınırın farklı şekillerde ifade edilip, farklı kavram veya benzetmelerle ele alındığı ve katılımcıların sınır metaforlarının da bu doğrultuda olduğu anlaşılmaktadır.